Niemal 150 polskich uczonych, profesorów z najważniejszych uniwersytetów, podpisało list otwarty do ministra nauki i szkolnictwa wyższego Jarosława Gowina. Doceniają w nim pewne zmiany w projekcie reformy szkolnictwa wyższego, ale zarazem piętnują szereg w ich przekonaniu wprost fatalnych planów. Uczeni nie ukrywają, że to, co proponuje Jarosław Gowin, oznacza po prostu ,,dobicie'' polskiej nauki uniwersyteckiej, a zwłaszcza humanistyki.

Ten głos po prostu TRZEBA wziąć pod uwagę.

 

***

 

Z wielkim niepokojem obserwujemy plany wicepremiera Jarosława Gowina w sprawie reformy nauki i szkolnictwa wyższego.

Niewątpliwie, poprawiony projekt ustawy zawiera pozytywne ustępstwa w stosunku do pierwotnych założeń. Trzeba je odnotować z uznaniem. Między innymi wycofano się z pomysłu tajnych recenzji w przewodach habilitacyjnych i wnioskach profesorskich. Mowa jest o poszerzeniu możliwości zrzeszania się uczelni. Występuje pomysł tworzenia „szkół doktorskich”. Ustawa otwiera możliwość wprowadzenia egzaminów wstępnych, bez których nigdy nie będzie możliwe podniesienie poziomu studiów.

Przedłożony Radzie Ministrów i kierowany do Sejmu projekt ustawy zawiera jednak w dalszym ciągu niezmiernie groźne rozwiązania, których wejście w życie spowoduje olbrzymi, niekorzystny przewrót w szkolnictwie akademickim. Przewrót ten może uruchomić lawinę gwałtownych, niekontrolowanych zmian. Nie będzie można ich powstrzymać.

Mamy przekonanie, że absolutnie konieczne wprowadzenie do ustawy określonych poprawek, które uczynią ją aktem prawnym możliwym do przyjęcia. Byłoby ich dziesięć: Po pierwsze, należy zaniechać planu tworzenia rad uczelni złożonych z osób wprowadzonych z zewnątrz w ponad połowie ich członków.

Po drugie, niezbędne jest dodanie postanowienia, iż obok rektora i senatu również wydziały na czele z dziekanami są organami uczelni.

Po trzecie, kategorycznie domagamy się porzucenia planu powoływania „profesorów dydaktycznych”.

Po czwarte, stanowczo sprzeciwiamy się faktycznemu zniesieniu habilitacji poprzez uchylenie obowiązku jej uzyskania.

Po piąte, niezbędna pozostaje rezygnacja z projektu udzielania habilitacji na podstawie grantu europejskiego.

Po szóste, nie do przyjęcia jest zamysł ewaluacji uczelni jako całości, a nie poszczególnych wydziałów, jak ma to miejsce obecnie.

Po siódme, niezbędne jest przywrócenie kolokwium habilitacyjnego, przynajmniej w naukach humanistycznych i społecznych.

Po ósme, jako nie do przyjęcia wydaje się pomysł, aby rektor sam ustanawiał kierunki studiów i je znosił bez jakiejkolwiek kontroli Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Po dziewiąte, konieczne jest utrzymanie a zarazem zreformowanie Centralnej Komisji jako organu działającego w postępowaniach habilitacyjnych i przewodach profesorskich, gdyż tylko dzięki temu organowi można utrzymać rzetelność doboru recenzentów.

Po dziesiąte, nie można nie wyrazić sprzeciwu wobec zaproponowanego systemu punktacji czasopism. Prowadzi on do degradacji setek z nich poprzez umieszczenie ich na „liście B”, stanowiącej swoistą „poczekalnię”, w której wszystkie byłyby punktowane „po równo”.

Złożone z osób zewnętrznych Rady uczelni pogłębią proces gwałtownej komercjalizacji uczelni i nie rozwiążą żadnego z problemów, z jakimi boryka się dzisiaj szkolnictwo wyższe. Likwidacja wydziałów w najlepszym razie wywoła olbrzymi bałagan. „Profesura dydaktyczna” to wskrzeszenie żałosnej funkcji „starszego wykładowcy”, znanej z doby PRL. Wykładać na uniwersytecie może tylko ktoś, kto sam prowadzi pracę badawczą.

Zachowanie autonomii wydziałów (nielikwidowanie rad) stanowi oczywistą gwarancję samorządności uczelni i partycypacji grona profesorskiego w rządzeniu, a przede wszystkim w sprawowaniu kontroli nad procesem awansów.

Przydzielanie kategorii ewaluacyjnych nie wydziałom, ale uczelniom jako całości doprowadzi do niesprawiedliwości. Każda (lub niemal każda) z nich ma wydziały bardzo dobre, dobre, słabe i bardzo słabe. Wprowadzenie tego rozwiązania doprowadzi do upadku licznych uczelni regionalnych i przyczyni się do pogłębienia podziału na „Polskę A” i „Polskę B”. Dodatkowe pieniądze powinny trafić tylko do wydziałów najlepszych, na wszystkich uczelniach.

Zniesienie habilitacji poprzez uchylenie jej obowiązku oznaczać będzie krach humanistyki i totalną dewaluację tytułu profesora nadawanego przez uczelnię, gdyż zostanie nim właściwie każdy, kto ma doktorat. Jest wielce niestosowne i drastycznie godzące w powagę nauki przyznawanie habilitacji komuś, kogo Rada Wydziału nie może wezwać na kolokwium, tylko musi procedować zaocznie. Tak, niestety, wygląda to obecnie.

Oprócz tych fundamentalnych kwestii, mamy przed polską nauką wiele spraw, które należałoby swobodnie przedyskutować przy okazji nowej legislacji. Do takich zaliczyć trzeba chociażby pięć z nich:

(1) Mamy duże wątpliwości, czy system grantowy – oparty o całkowitą uznaniowość i „punktozę” – jest rozwiązaniem właściwym. Potrzebne jest raczej poszukiwanie równowagi między trzema strumieniami finansowania nauki, a są to: pensje pracowników naukowych, środki na badania statutowe kierowane do jednostek oraz granty, czyli środki na konkretny projekt.

(2) Najwyższy czas przemyśleć na nowo bilans działania tzw. systemu bolońskiego. Jego silny wpływ na obniżenie poziomu studiów humanistycznych jest od dawna widoczny. Postulat przyznania senatom uczelni prawa do organizowania jednolitych pięcioletnich studiów magisterskich w humanistyce wydaje się niepozbawiony mocnych racji.

(3) Za co najmniej wątpliwą, i wymagającą zastanowienia się, uznajemy koncepcję przyznania prawa do habilitowania tylko uczelniom mającym kategorie A+, A i B+. Pozostałym groziłby nieuchronny upadek.

(4) System punktowy w obecnym kształcie jest niemożliwy do utrzymania dla nauk humanistycznych i społecznych. Ich specyfika nie została w żaden sposób uwzględniona. Całościowe przemyślenie tej sprawy raz jeszcze i porzucenie tego, co jest jawnym absurdem pozostaje niezbędne.

(5) Wyjątkowo wątpliwe jest proponowane uzależnianie możliwości ubiegania się o doktorat i habilitację od publikacji w czasopismach zagranicznych. To samo trzeba powiedzieć o pomyśle przyznawania punktów za książki wydawane tylko w wydawnictwach certyfikowanych, których specjalną listę planuje ułożyć Ministerstwo.

*

Niezbędne byłoby powołanie specjalnej podkomisji przy sejmowej Komisji właściwej ds. Nauki i Szkolnictwa Wyższego w celu przemyślenia tych wszystkich problemów na obecnym etapie postępowania legislacyjnego. Z całą odpowiedzialnością popieramy ten zgłoszony już publicznie pomysł. Gremium takie powinno przynajmniej wysłuchać opinii krytyków obecnego projektu ustawy. Ustawodawcy nie wolno zadowolić się deklaracjami rektorów, którzy są „za”, gdyż otrzymają olbrzymią władzę.

Nauka jest dziedziną o wyjątkowej wrażliwości. Rewolucja, którą przygotowali twórcy tzw. Konstytucji dla Nauki, grozi nieobliczalnymi konsekwencjami. Nie skorzysta na niej ani środowisko naukowe, ani obecnie rządzący. Obyśmy nie utracili szansy, jaką jest możliwość wypracowania rzeczywistej, odważnej i rozważnej reformy.

26 lutego 2018 r.

    Prof. dr hab. Jacek Bartyzel, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
    Dr Michał Białkowski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
    Dr hab. Marek Białokur, Uniwersytet Opolski
    Prof. dr hab. Jan Błeszyński, Uniwersytet Warszawski
    Dr hab. Sabina Bober, Katolicki Uniwersytet Lubelski
    Prof. dr hab. Adam Bosiacki, Uniwersytet Warszawski, dyrektor Instytutu Nauk o Państwie i Prawie
    Dr hab. Jarosław Cabaj, prof. nadzw., Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Dr  hab. Piotr Chlebowski, Katolicki Uniwersytet Lubelski
    Prof. dr hab. Aleksander Chłopecki, Uniwersytet Warszawski
    Dr hab. Piotr Cichoracki, Uniwersytet Wrocławski
    Dr hab. Arkadiusz Czwołek, prof. nadzw., Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Prof. dr hab. Małgorzata Dąbrowska, Uniwersytet Łódzki
    Dr Rafał Drabik, Instytut Pamięci Narodowej
    Prof. dr hab. Jan Draus, Rzeszów, przewodniczący Kolegium IPN
    Dr Sylwia Galij-Skarbińska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
    Dr hab. Małgorzata Gmurczyk-Wrońska, prof. nadzw., Instytut Historii PAN
    Prof. dr hab. Mirosław Golon, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Instytut Pamięci Narodowej
    Dr hab. Artur Górak prof. nadzw., Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
    Prof. dr hab. Bogusław Górka, Uniwersytet Gdański
    Prof. dr hab. Janusz Gruchała, Uniwersytet Jagielloński
    Dr hab. Piotr Gryglewski, prof. nadzw., Uniwersytet Łódzki
    Dr hab. Dariusz Grzybek, Uniwersytet Jagielloński
    Dr Dariusz Fabisz, Uniwersytet Zielonogórski
    Prof. dr hab. Igor Hałagida, Uniwersytet Gdański, IPN
    Dr hab. Waldemar Handke, prof. nadzw., Politechnika Koszalińska
    Dr hab. Marek Herma, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków
    Prof. dr hab. Marek Jabłonowski, Uniwersytet Warszawski, prodziekan Wydziału Informacji, Informacji i Bibliologii
    Prof. dr hab. Wiesław Jamrożek, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Dr hab. Danuta Jastrzębska-Golonka, prof. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz
    Dr hab. Katarzyna Jedynakiewicz-Mróz, prof. nadzw., Uniwersytet Łódzki
    Dr Agata Jeziorna, Politechnika Łódzka
    Dr hab. Dariusz Jeziorny prof. nadzw., Uniwersytet Łódzki, dyrektor Instytutu Historii
    Dr hab. Krzysztof Kaczmarski, Instytut Pamięci Narodowej
    Dr Bartosz Kaczorowski, Uniwersytet Łódzki
    Dr hab. Paweł  Kaczorowski, prof. nadzw., Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Dr hab. Krzysztof Kania, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń
    Dr hab. Andrzej M. Kaniowski, prof. Uniwersytetu Łódzkiego
    Prof. dr hab. Marcin Karas, Uniwersytet Jagielloński
    Dr hab. Piotr Kardela, Instytut Pamięci Narodowej
    Prof. dr hab. Józef Kargul, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka, Warszawa
    Dr hab. Zbigniew Karpus, prof. nadzw. UMK, dziekan Wydziału Politologii i Studiów Międzynarodowych
    Prof. dr hab. Norbert Kasparek, Uniwersytet Warmińsko- Mazurski
    Prof. dr hab. Krzysztof Kawalec, Uniwersytet Wrocławski
    Dr hab. Robert Kłaczyński, prof. nadzw., Uniwersytet Pedagogiczny
    Prof. dr hab. Michał Klimecki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Prof. dr hab. Maciej Kokoszko, Uniwersytet Łódzki
    Prof. dr hab. Marek Kornat, Instytut Historii PAN, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Dr hab. Tomasz Kozłowski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
    Dr hab. Marcin Krajewski, Uniwersytet Warszawski
    Dr hab. Marcin Kruszyński, prof. nadzw., Instytut Pamięci Narodowej, Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych
    Prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk, Instytut Historii PAN
    Dr hab. Dariusz Kupisz prof. nadzw., Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
    Dr hab. Piotr Kwiatkiewicz, prof. Uniwersytetu Zielonogórskiego
    Dr hab. Jan Lenczarowicz, Uniwersytet Jagielloński
    Dr hab. Krzysztof Lesiakowski, prof. Uniwersytetu Łódzkiego
    Dr hab. Rafał Leszczyński, prof. Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Dr Paweł Libera, Instytut Historii PAN, Instytut Pamięci Narodowej
    Dr Rafał Łatka, Instytut Pamięci Narodowej
    Dr hab. Rafał Łętocha, prof. nadzw., PWSZ w Oświęcimiu, Uniwersytet Jagielloński
    Prof. dr hab. Janusz Łosowski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
    Dr hab. Dariusz Magier, prof. nadzw., Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Dr Andrzej Marzec, Uniwersytet Jagielloński
    Dr hab. Robert Majzner, prof. nadzw., Akademia Jana Długosza w Częstochowie, dyrektor Instytutu Historii
    Dr hab. Katarzyna Maksymiuk, prof. nadzw., Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Dr Wojciech Marciniak, Uniwersytet Łódzki
    Dr hab. Maciej Marszał, prof. nadzw., Uniwersytet Wrocławski
    Dr hab. Iwona Massaka, prof. nadzw., Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Prof. dr hab. Wojciech Materski, Instytut Studiów Politycznych PAN
    Dr hab. Dorota Michaluk, prof. nadzw., Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Dr hab. Janusz Mierzwa, Uniwersytet Jagielloński
    Prof. dr hab. Krzysztof Mikulski, UMK, Toruń
    Prof. dr hab. Eugeniusz Mironowicz, Uniwersytet w Białymstoku
    Dr Wojciech Jerzy Muszyński, Instytut Pamięci Narodowej
    Prof. dr hab. Aleksander Nalaskowski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Prof. dr hab. Andrzej Nowak, Instytut Historii PAN, Uniwersytet Jagielloński
    Prof. dr hab. Janusz Odziemkowski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Dr hab. Tomasz Olchanowski, Uniwersytet w Białymstoku
    Prof. dra hab. Edward Opaliński, Instytut Historii PAN, Uniwersytet Jana Kochanowskiego (Filia w Piotrkowie Trybunalskim)
    Dr hab. Zbigniew Osiński, prof. nadzw., Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
    Prof. dr hab. Waldemar Paruch, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
    Prof. dr hab. Tomasz Pawelec, Uniwersytet Śląski
    Dr hab. Jacek Pietrzak, prof. Uniwersytetu Łódzkiego
    Dr hab. Robert Piętek, prof. nadzw., Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Prof. dr hab. Tadeusz Pilch, Uniwersytet Warszawski
    Dr hab. Mateusz Pilich, Uniwersytet Warszawski
    Prof. dr hab. Krzysztof Pilarczyk, Uniwersytet Jagielloński
    Dr hab. Ryszard Piotrowski, prof. Uniwersytetu Warszawskiego
    Dr hab. Danuta Plecka, prof. nadzw. UMK, Toruń; Uniwersytet Zielonogórski
    Dr hab. Jan Pisuliński, prof. nadzw., Uniwersytet Rzeszowski
    Dr hab. Jacek Piszczek, prof. nadzw., Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy
    Prof. dr hab. Jerzy Poczobut, Uniwersytet Warszawski
    Prof. dr hab. Bogusław Polak, Politechnika Koszalińska
    Dr hab. Michał Polak, prof. nadzw., Politechnika Koszalińska
    Dr hab. Ryszard Polak, prof. nadzw., Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa
    Prof. dr hab. Wojciech Polak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
    Dr hab. Zdzisław Polcikiewicz, prof. nadzw., Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Dr hab. prof. nadzw. Robert Ptaszek, Katolicki Uniwersytet Lubelski
    Dr Małgorzata Ptasińska, Uniwersytet Warszawski, Instytut Pamięci Narodowej
    Dr hab. Jarosław Rabiński, Katolicki Uniwersytet Lubelski
    Prof. dr hab. Andrzej Rachuba, Instytut Historii PAN
    Prof. dr hab. Jerzy Rajman, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków
    Dr hab. Elżbieta Rączy, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Dr hab. Marek Rewizorski, prof. nadzw., Uniwersytet Gdański
    Dr hab. Zbigniew B. Rudnicki, prof. nadzw., Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków
    Dr hab. Tadeusz Rutkowski, Uniwersytet Warszawski
    Dr hab. Karol Sacewicz, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, IPN
    Dr hab. Wiesława Sajdek, prof. Akademii Jana Długosza w Częstochowie
    Prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Prof. nadzwyczajny UMCS dr hab. Marek Sioma
    Dr hab. Tomasz Sikorski, prof. nadzw., Uniwersytet Szczeciński
    Dr hab. Paweł Skibiński, Uniwersytet Warszawski
    Dr hab. Henryk Słoczyński, Uniwersytet Jagielloński
    Dr hab. Maria Starnawska, prof. nadzw., Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Dr hab. Michał Strzelecki, prof. nadzw., Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Prof. dr hab. Włodzimierz Suleja, Uniwersytet Wrocławski, dyrektor Biura Badań Historycznych IPN
    Dr hab. Mirosław A. Supruniuk, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Dr hab. Krzysztof Sychowicz, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży, IPN
    Prof. dr hab. Marek Szulakiewicz, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Dr hab. Mirosław Szumiło, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
    Dr hab. Jan Szumski, UKSW, Instytut Pamięci Narodowej
    Prof. dr hab. Maria Szyszkowska, Uniwersytet Warszawski
    Prof. dr hab. Bogusław Śliwerski, Uniwersytet Łódzki, przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN
    Dr hab. Cezary Taracha, prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
    Prof. dr hab. Jacek Tebinka, Uniwersytet Gdański
    Dr hab. Jacek Tylicki, prof. nadzw., Uniwersytet Mikołaja Kopernika
    Dr hab. Maciej Urbanowski, Uniwersytet Jagielloński
    Dr hab. Dominika Wajda, Uniwersytet Warszawski
    Prof. dr hab. Violetta Wasilewska-Krawczyk, Uniwersytet Łódzki
    Ks. dr Jarosław Wąsowicz SDB, Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej, WSD Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie
    Dr hab. Dorota Wereda, prof. nadzw., Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Ks. dr hab. Zbigniew Werra, prof. nadzw., Politechnika Koszalińska
    Prof. dr hab. Adam Wielomski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Dr hab. Elżbieta Wojcieszyk, Instytut Pamięci Narodowej
    Prof. dr hab. Tadeusz Wolsza, Instytut Historii PAN, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
    Dr hab. Marian Wolski, prof. nadzw., Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, Kraków
    Prof. dr hab. Wiesław J. Wysocki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Dr hab. Grzegorz Zackiewicz, Uniwersytet w Białymstoku
    Ks. dr hab. Dominik Zamiatała, prof. nadzw., Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Prof. dr hab. Marzenna Zaorska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Prof. dr hab. Zbigniew Zaporowski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
    Prof. dr hab. Radosław Zenderowski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Ks. prof. dr hab. Zygmunt Zieliński, Katolicki Uniwersytet Lubelski, emeritus
    Prof. dr hab. Stanisław Żerko, Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni, Instytut Zachodni (Poznań)
    Dr hab. Radosław Żurawski vel Grajewski, prof. nadzw., Uniwersytet Łódzki