Czego od Kościoła chce dziś Bóg? Czy rewolucja Franciszka jest inspirowania przez Ducha Świętego, czy stanowi raczej kolejny - bolesny - przykład wdarcia się herezji na szczyty Kościoła? Czy Kościół jaki znamy może w ogóle przetrwać – a może raczej mamy szykować się do życia w zupełnie nowej rzeczywistości eklezjalnej? Te pytania, nurtujące wiernych od 13 marca 2013 roku, Douthat stawia z bezprzykładną jasnością i ostrością - pisze Paweł Chmielewski.

 

„Zmienić Kościół. Papież Franciszek i przyszłość katolicyzmu” to książka amerykańskiego dziennikarza, publicysty między innymi „New York Timesa”, Rossa Douthata. Książka ciekawa i często autentycznie przejmująca. Autor analizuje pontyfikat obecnego następcy Piotra zaglądając za propagandowy sztafaż stworzony przez liberalnych laudatorów Franciszka. Obraz, jaki kreśli przed czytelnikiem, jest nam w gruncie rzeczy znany: tyleż radykalne co niejasne zmiany doktrynalne, wielki i świadomy chaos komunikacyjny, dyktatorskie sekowanie krytyków, skrajnie stronnicze wzmacnianie „lewej” flanki. Dzięki śmiałości sądu i odważnej próbie ukazania możliwej przyszłości katolicyzmu praca Douthata rzuca jednak także nieco nowego światła na rządy Jorge Bergoglio. Bez cienia przesady: po lekturze „Zmienić Kościół” żaden katolik nie będzie mógł spokojnie zasnąć.

Czego od Kościoła chce dziś Bóg? Czy rewolucja Franciszka jest inspirowania przez Ducha Świętego, czy stanowi raczej kolejny - bolesny - przykład wdarcia się herezji na szczyty Kościoła? Czy Kościół jaki znamy może w ogóle przetrwać – a może raczej mamy szykować się do życia w zupełnie nowej rzeczywistości eklezjalnej? Te pytania, nurtujące wiernych od 13 marca 2013 roku, Douthat stawia z bezprzykładną jasnością i ostrością. Jego książka nie jest wyrokiem wydanym przez świeckiego dziennikarza na Franciszka; jest raczej skargą miłującego Kościół syna, któremu zdaje się, że ojciec, podważając swoje wcześniejsze nauki, prowadzi go na manowce. To naprawdę mocna i dająca do myślenia lektura. Douthat rysuje franciszkową rewolucję na gruncie Soboru Watykańskiego II i wcześniejszych jeszcze idei modernistycznych; omawia szeroko liczne kryzysy doktrynalne w historii Kościoła, pokazując na przykładzie sporu atanazjan z arianami i jezuitów z jansenistami jak powtarzają się cały czas pewne wzorce batalii o prawdę Chrystusa.

Amerykanin skupia się przede wszystkim na wielkiej kontrowersji wokół rozwodników w nowych związkach; przedstawia czytelnikowi koleje obu synodów o rodzinie i gwałtownej debaty, jaka wywiązała się na tym tle między teologami, biskupami i kardynałami. Douthat analizuje przy tym dość dogłębnie adhortację apostolską Amoris laetitia, pokazując, że zawarte w niej sformułowania oznaczają zerwanie znacznie większe, niż dotyczące tylko kwestii rozwodników; idzie raczej o radykalne odrzucenie tradycyjnej koncepcji chrześcijańskiego męczeństwa. Skupienie na sprawie rozwodników jest trochę nadmierne; szkoda, że autor całkowicie pominął wielką kontrowersję wokół udzielania Komunii świętej protestantom, bo sprawa ta jak na dłoni ilustruje rewolucyjność Amoris laetitia. Problem Eucharystii oferowanej heretykom zbyt często postrzegany jest jako marginalna wewnątrzniemiecka sprawa, choć ma przecież fundamentalne znaczenie dla rozumienia sakramentów i stąd dla całego Kościoła powszechnego. 

Więcej „grzechów” książka jednak nie ma i trzeba ją szczerze polecić wszystkim zainteresowanym Kościołem; to ważne, by taka publicystyka ukazywała się w Polsce, bo stan krajowej debaty o sytuacji w Kościele powszechnym i przyszłością katolicyzmu jest – w porównaniu z debatą na Zachodzie – po prostu opłakany. Tym większe podziękowania dla krakowskiego wydawnictwa AA i ks. prof. Roberta Skrzypczaka, który rzecz opatrzył cennym i celnym wstępem.

Paweł Chmielewski