„Domagamy się zaprzestania wszelkich dalszych wykopalisk, zakłóceń lub prac budowlanych na tym terenie” – czytamy w liście przesłanym do prezydenta Andrzeja Dudy, premiera Donalda Tuska, prezesa IPN oraz władz Lublina, cytowanym przez Wirtualną Polskę. Rabini podkreślają, że z „wielkim niepokojem” przyjęli informacje o istnieniu masowego grobu w rejonie Górek Czechowskich, który – jak sugerują – „może zawierać szczątki setek żydowskich ofiar Holokaustu”.

Co istotne, dotychczasowe badania prowadzone przez Instytut Pamięci Narodowej nie potwierdzają tej wersji. IPN informował o odnalezieniu szczątków 15 osób, przy których znaleziono przedmioty osobiste, takie jak medalik z Matką Boską, krzyżyk czy różaniec. „Odnalezione przy ofiarach pojedyncze przedmioty (zwłaszcza szczoteczki do zębów) wskazują, że zamordowani przebywali wcześniej w miejscu odosobnienia, jak więzienie czy areszt” – podano w oficjalnym komunikacie. IPN dodał także, że odkryty fragment wąwozu był najprawdopodobniej miejscem tajnych pochówków ofiar egzekucji wykonywanych przez Niemców podczas II wojny światowej.

Tymczasem przedstawiciele Europejskiego Centrum Rabinicznego twierdzą, że „zamiast jednoznacznie ustalić tożsamość ofiar pochowanych w tym miejscu, podejmowane są działania mogące umożliwić realizację projektu deweloperskiego — potencjalnie kosztem godności zmarłych”. Organizacja apeluje, by szczątki nie były ekshumowane ani przemieszczane, dopóki nie zostanie przeprowadzone badanie DNA, najlepiej na Wydziale Medycyny Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, z zachowaniem prawa religijnego Halacha.

Rabini piszą także: „Obawiamy się, że działania te mogą być częścią przygotowań do realizacji projektu budowlanego — nad grobami ofiar Holokaustu”. Dlatego, jak podkreślają, żądają uznania całego terenu za żydowski cmentarz i domagają się jego ochrony. Jednocześnie nawołują do natychmiastowego wstrzymania wszystkich prac i decyzji do czasu pełnego wyjaśnienia pochodzenia odnalezionych szczątków.

Pod apelem podpisali się m.in. Arie Goldberg, dyrektor generalny Europejskiego Stowarzyszenia Żydów, oraz jego przewodniczący Menachem Margolin – postać znana również z towarzyszenia Elonowi Muskowi podczas wizyty w Auschwitz.

Sytuacja jest tym bardziej delikatna, że właśnie zakończył się etap składania uwag do porozumienia zawartego między władzami Lublina a firmą TBV Investment – właścicielem terenu. Porozumienie zakłada powstanie 75-hektarowego parku oraz budowę osiedla mieszkaniowego na części obszaru. Przeciwko tej inwestycji od lat protestują zarówno miejscy aktywiści, jak i ekolodzy, wskazując m.in. na występowanie na tym terenie chronionych gatunków, w tym chomika europejskiego.

Obecnie sprawa nabiera nie tylko lokalnego, lecz międzynarodowego wymiaru.