Parlamentarzyści SLD domagają się poważnego ograniczenia wolności sumienia lekarzy i pielęgniarek. Ponieważ opinie ekspertów przygotowane na zlecenie Marszałka Sejmu zgodnie wskazują na sprzeczność projektu z Konstytucją, Komisja Ustawodawcza w specjalnym trybie miała zdecydować, czy prace te powinny być w ogóle rozpoczęte. Mimo podstawowych zastrzeżeń prawników, posłowie rozstrzygnęli, że prace nad projektem mają być kontynuowane. Komisja uznała za niedopuszczalny nie jedyprojekt autorstwa posłów Twojego Ruchu, który zakładał całkowitą likwidację klauzuli sumienia.

Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris już kilka miesięcy temu zwracał uwagę, że oba projekty są w ewidentny sposób niezgodne z Konstytucją i stoją w sprzeczności z utrwalonym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Poważne zastrzeżenia dotyczące ich zgodności z Konstytucją podnieśli także wszyscy eksperci Biura Analiz Sejmowych i Biura Legislacyjnego, którzy przygotowali opinie na temat ustawy.

Posłowie SLD chcą, by lekarze byli zobowiązani do wcześniejszego powiadomienia świadczeniodawcy o możliwości skorzystania z klauzuli sumienia. Postulują także, by wyłączyć klauzulę sumienia w przypadkach wydawania opinii, orzeczeń i skierowań oraz wystawiania recept.

Autorzy opinii o projekcie przygotowanych na zlecenie Marszałka Sejmu zwracali uwagę, że proponowane zmiany stanowią naruszenie art. 53 ust. 1 Konstytucji, który zawiera gwarancje wolności sumienia. Podkreślali, że w przypadku przyjęcia proponowanych zmian wolność sumienia uzyskałaby charakter czysto iluzoryczny. Podnoszono też, że składanie przez lekarzy informacji o możliwości skorzystania z klauzuli sumienia już obecnie budzi wątpliwości co do zgodności z art. 53 ust. 7 Konstytucji, który stanowi, że nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Eksperci podnosili, że propozycja może stać w sprzeczności także z zasadą bezstronności światopoglądowej państwa (art. 25 ust. 2 Konstytucji).

Podczas obrad komisji, przedstawiciel Instytutu Ordo Iuris zwracał ponadto uwagę, że przyjęcie proponowanych rozwiązań doprowadziłoby do podziału lekarzy na dwie grupy – tych, którzy z góry zadeklarują możliwość skorzystania z klauzuli sumienia oraz tych, którzy nie skorzystają z takiej możliwości. Może to mieć wpływ na ich sytuację zawodową, a proponowane rozwiązanie stanowi niedopuszczalne naruszenie konstytucyjnego prawa do równego traktowania przez władze publiczne (art. 32 ust. 1 Konstytucji).

Eksperci zauważyli też, że projekt jest obciążony kompromitującymi błędami legislacyjnymi. W obecnym brzmieniu doprowadziłby on do sytuacji, w której pielęgniarki i położne nie mogłyby odmówić świadczeń, których wykonywanie znajduje się poza zakresem ich kwalifikacji.

Konsternację wzbudziły tezy wygłoszone podczas posiedzenia przez posła Ryszarda Kalisza, który utrzymywał, jakoby ETPCz wymagał od państw ograniczenia zakresu stosowania klauzuli sumienia. Eksperci tłumaczyli, że gwarancje wolności sumienia obejmują także m.in. prawo pracy, a ETPCz w całej linii orzecznictwa podkreślał, ze prawo do powstrzymania się od działań sprzecznych z przekonaniami jest gwarantowane przez art. 9 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Komisja Ustawodawcza rozpatrywała oba projekty w ramach szczególnej procedury, którą stosuje się, gdy istnieją poważne wątpliwości co do tego, czy projekt jest zgodny z prawem (art. 34 ust. 8 regulaminu sejmu). Komisja mogła zaopiniować projekty jako niedopuszczalne i nie nadać im dalszego biegu. Większością 18 głosów przy 2 głosach sprzeciwu i 2 wstrzymujących się posłowe zdecydowali o zakończeniu prac nad projektem autorstwa posłów Twojego Ruchu, który zakładał całkowitą likwidację klauzuli sumienia. Za zakończeniem prac nad projektem SLD opowiedziało się 7 posłów, sprzeciw wyraziło 7 posłów, a 6 wstrzymało się od głosu. W związku z tym prace nad tą propozycją, mimo zasadniczych wątpliwości konstytucyjnych, będą kontynuowane.

Ordo Iuris