Módlmy się do patronów Europy o jedność naszego kontynentu!

Dnia 11 lipca przypada wspomnienie liturgiczne św. Benedykta z Nursji, benedyktyńskiego opata z V w., 23 lipca, wspomnienie św. Brygidy, szwedzkiej mistyczki z XIV w., 9 sierpnia, św. Teresy Benedykty od Krzyża, żydowskiej męczennicy katolickiej z Holokaustu, wcześniej, 29 kwietnia, obchodziliśmy wspomnienie św. Katarzyny ze Sienny, tercjarki dominikańskiej XIV w., i jeszcze wcześniej, 14 lutego, wspomnienie św. Cyryla i Metodego, misjonarzy słowiańskiej Europy IX w. Tym co łączy wszystkie te postacie jest to, że zostali ogłoszeni przez ostatnich papieży świętymi patronami Europy. Idea ustanowienia specjalnego patronatu dla Europy jest stosunkowo nowa i pochodzi z XX wieku, kiedy to twórcy współczesnego porządku europejskiego zaczęli poszukiwać różnych form integracji narodów i państw naszego kontynentu. Zwrócenie się do idei świętych patronów chrześcijaństwa jest sygnałem, by uwypuklić wartości duchowe, które wyznaczały dotychczasowy kierunek przemian cywilizacyjnych i przyczyniły się do ustalenia ich chrześcijańskiej tożsamości. Niestey, obserwuje się dziś niebezpieczne tendencje odchodzenia od tych wartości i budowanie integracji europejskiej na zupełnie obcych fundamentach światopoglądowych z wyraźnym ukierunkowaniem tylko na postęp ekonomiczno-gospodarczy, kosztem jej tożsamości. W tym kontekście, idea patronów Europy ma być również wyrzutem sumienia i drogowskazem dla kierunku współczesnych przemian cywilizacyjnych.

Idea świętego patronatu

Idea patronatu towarzyszy bodajże każdej cywilizacji. W czasach antycznych powszechna była wiara, że każdym miastem opiekuje się jakiś bóg lub inna istota duchowa. I tak, Atenami na przykład opiekowała się bogini Atena, Rzymem z kolei – Jowisz Kapitoliński. Tradycja żydowska wprowadziła ideę świętej obecności Boga Jahwe pośród swego ludu, która to obecność udzielała się w postaci aniołów i duchów wykonujących polecenia Boga. Szczytem tej obecności było wcielenie Syna Bożego i Jego trwanie w Duchu i Prawdzie powołanego przezeń Kościoła, a poprzez niego i chrześcijańskiego świata. Owocem tego było nauczanie Kościoła o aniołach stróżach, którzy od początku towarzyszą każdemu człowiekowi w czynieniu dobra, a później świętych patronach chrztu i bierzmowania. Św. Jan w swej Apokalipsie mówi o aniołach (patronach) poszczególnych starożytnych metropolii, do których kierował on swe pasterskie napomnienia w obliczu ochłodzenia ich gorliwości religijnej. Aniołowie miast wkrótce zostali wyparci przez ich świętych patronów, a idea świętego patronatu zaczęła obejmować już nie tylko miasta, ale i całe narody i ich państwa. I tak od początku swoistymi patronami Kościoła i chrześcijańskiego świata zostali św. Józef i Matka Boża, opiekunowie Jezusa Chrystusa, więc i Jego dzieła zbawczego. Oni też patronowali wszelkim poczynaniom Kościoła, szczególnie w newralgicznych momentach historii oraz w dziełach reformy. Nic dziwnego, że są oni patronami niemalże wszystkich zakonów oraz zgromadzeń zakonnych. Nad narodami i całymi państwami chrześcijańskimi zaczęli roztaczać swą niebiańską opiekę patronowie w jakiś sposób z nimi związani, będąc ich znakiem rozpoznawczym. I tak na przykład, św. Jerzy stał się patronem narodu i królestwa Anglii, św. Jakub Mniejszy, Apostoł, patronem Hiszpanii, św. Wojciech Biskup, Męczennik, patronem Polski. Swojego świętego patronata miały również uniwersytety, stany społeczne oraz cechy zawodowe.

Święty patronat dla Europy

Idea niebiańskiego patronatu nad kontynentem europejskim jest formalnie nowa i pochodzi z ubiegłego stulecia, jako odpowiedź na wyzwania laicyzacyjne i ateistyczne współczesnej Europy. Ma jednak swoje korzenie w ogólnym patronacie Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa nad całym chrześcijaństwem, które od IV w. po Chr. nieprzerwanie dominowało na kontynencie europejskim, pod przewodnictwem Rzymu i Watykanu. Tym co je łączyło była wiara, język, tradycja i kultura łacińska. To właśnie w Europie pod ich wpływem powstawały solidne fundamenty cywilizacji chrześcijańskiej, które osiągnęły swój największy rozkwit w okresie średniowiecza. Nic dziwnego, że ostatni papieże XX w. za patronów Europy podali głównie świętych mężów i święte niewiasty właśnie z okresu średniowiecza, ponieważ to oni wyznaczali staremu kontynentowi podstawy jego tożsamości:

- św. Benedykt z Nursji (480-547) ogłoszony w 1964 r. przez Pawła VI, z racji ustalenia reguły, łączącącej tradycje chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu, na której później opierały się zakony, które z kolei ocaliły cywilizację Europy przed barbarzyńskim zalewem V-IX wieku;

- św. Cyryl (827-869) i św. Metody (815-885), ogłoszeni w 1980 r. przez Jana Pawła II, symbolizują „dwa płuca” Europy, a więc zjednoczenie obu część Europy: Wschodniej i Zachodniej;

- św. Brygida Szwedzka (1302-1373), ogłoszona przez Jana Pawła II, w 1999 r., wraz z dwiema innymi świętymi: Katarzyną ze Sieny (1347-1380) orazTeresą Benedyktą od Krzyża, zwaną pod świeckim imieniem Edyty Stein (1891-1942), z racji ich wyjątkowego wkładu intelektualnego i społecznego w rozwój i obronę cywilizacji chrześcijańskiej w okresie słabości polityczno-moralnej papiestwa.

Jak więc widać, Paweł VI i Jan Paweł II wyznaczyli Europie patronów, ukazując ich rolę w dziele budowy łacińskiej kultury i tożsamości. Tym samym papieże ci pokazali w tych świętych drogę dla Europy, przypomnieli o jej chrześcijańskich korzeniach, jej bogactwie cywilizacyjnym, kulturowym, duchowym i religijnym.

Znaczenie świętych patronów dla Europy
Za o. Józefem Mareckiem OFMCap. (Czasy katedr – czasy uniwersytetów), można podać następujące znaczenie niebiańskich patronów dla Europy:

1. Byli powołani do życia we wspólnotach zakonnych.

2. Ich wspólną płaszczyzną była działalność religijna i zaangażowanie się w sprawy Kościoła.

3. Oddziaływali na ludzi różnych języków, kultur, środowisk.

4. Byli znakiem nadziei, jedności Kościoła i zapowiedzią ekumenizmu.

5. Są symbolami pokuty i nawrócenia oraz pojednania.

6. Charakteryzowali się działalnością misjonarską.

7. Troszczyli się o zachowanie kultury łacińskiej i wartości cywilizacji Zachodu w okresie zagrożenia.

8. Ukazywali wyższość wartości duchowych nad materialnymi.

9. Tworzyli społeczność chrześcijańską (civitas christiana).

10. Poszukiwali prawdy w życiu i konsekwentnie w niej trwali aż do śmierci, i to nierzadko męczeńskiej.

LITANIA DO ŚW. BRYGIDY SZWEDZKIEJ:

Litania do św. Brygidy