Jak naprawdę realnie wygląda kwestia repatriacji po dwóch kadencjach rządu Platformy Obywatelskiej? O udzielenie szczegółowych informacji w zakresie procesu repatriacji poprosiliśmy przedstawicieli rzecznika MSW. Oto odpowiedź ministerstwa.

Jak MSW właściwie definiuje pojęcie repatrianta? Kto może zostać uznany za taką osobę i jakie warunki musi spełnić?

W polskim systemie prawnym proces repatriacji reguluje ustawa z 9 listopada 2000 r. "o repatriacji". Ustawa definiuje pojęcie repatrianta, jako osoby pochodzenia polskiego, która przybyła do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy wjazdowej w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się na stałe. Osoby te nabywają obywatelstwo polskie z mocy prawa, w chwili przekroczenia granicy RP (wg art. 4 ustawy). Repatrianci wraz z uzyskaniem obywatelstwa polskiego są uprawnieni do wskazanych w ustawie świadczeń ze strony państwa. Aby uzyskać status repatrianta, należy spełnić zarówno przesłankę o polskim pochodzeniu jak i przesłankę terytorialną. Należy także przedstawić warunki do osiedlenia się w Polsce rozumiane jako lokal mieszkalny i źródło utrzymania na terytorium RP.

Jakie kroki powinna zatem podjąć osobą chcąca rozpocząć procedurę repatriacyjną?

Osoba, która chce powrócić do kraju w ramach repatriacji, powinna udać się do najbliższej placówki konsularnej, właściwej według miejsca zamieszkania. Powinna wypełnić wniosek o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji i przedłożyć stosowne dokumenty potwierdzające jej polskie pochodzenie. Konsul po przeprowadzeniu rozmowy z aplikującym i analizie dokumentów, wydaje decyzję zgodnie z art. 5 ustawy o repatriacji o uznaniu za osobę polskiego pochodzenia.

Jak według danych MSW przedstawiają się liczby? Ilu Polaków stara się o powrót? Ilu repatriantów rocznie wraca? Jakie są najważniejsze regiony, z których wracają repatrianci?

Rocznie do Polski w ramach repatriacji przyjeżdża około 200 repatriantów. Od stycznia 2001 r. do końca grudnia 2014 r. repatriowało się do Polski nieco ponad 5 tys. osób. Aktualnie w prowadzonej przez MSW ewidencji zarejestrowanych jest 2700 osób oczekujących na przydział warunków do osiedlenia się.Są samorządy, które przyjmują corocznie repatriantów. Są wśród nich zarówno duże miasta: Warszawa, Kraków, Wrocław, Gdańsk, jak i mniejsze ośrodki m.in. Byczyna, Łowicz, Żory. Przykładowo gmina Byczyna z woj. opolskiego w ramach programu „Polanowice” przyjęła jednorazowo 14 rodzin repatriantów z Kazachstanu, Gruzji i Uzbekistanu. W sumie w gminie Byczyna osiedliło się już 100 repatriantów. Miasto Łowicz przyjęło ponad 40 osób. Własne programy na rzecz repatriantów realizują duże ośrodki miejskie: Warszawa, Gdańsk, Wrocław. Najważniejsze regiony, z których powracają repatrianci to Kazachstan, w szczególności jego część północna oraz obwód ałmatyński.

Co dzieje się z takimi osobami, kiedy już powrócą? Czy państwo pomaga im w przystosowaniu się do nowego życia po powrocie, a jeżeli tak, to poprzez użycie jakich środków i jakie są tego efekty?

Po przyjeździe do Polski, każdy repatriant otrzymuje jednorazową pomoc finansową, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy. Jest to pomoc ze środków budżetu państwa na: pokrycie kosztów przejazdu do miejsca osiedlenia się na terytorium RP, zagospodarowanie i bieżące utrzymanie oraz pokrycie kosztów związanych z podjęciem na terytorium RP nauki przez małoletnie dziecko. Średnia kwota pomocy to 9 tys. zł na każdego członka repatriowanej rodziny.

Ponadto repatriantom osiedlonym w Polsce oraz przybyłym wraz z nim członkom najbliższej rodziny udzielana jest pomoc, w tym udział w bezpłatnych kursach języka polskiego i adaptacji w społeczeństwie polskim – art. 18 ust. 2 ustawy o repatriacji. Repatrianci w trakcie szkoleń uczestniczą w zajęciach nauki języka polskiego, uzyskują wiedzę na temat sposobu funkcjonowania najważniejszych instytucji publicznych, czy sytuacji na rynku pracy. W organizowanych kursach biorą udział także pracownicy urzędów, którzy służą swoją wiedzą i odpowiadają na pytania repatriantów z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, służby zdrowia, czy przepisów podatkowych.

Odnośnie do zabezpieczenia społecznego, opieki zdrowotnej i mieszkań należy wskazać, że władze samorządowe decydujące się na przyjęcie repatriantów zapewniają repatriantom mieszkanie na zasadach umowy najmu zawartej na czas nieokreślony oraz wszelką pomoc.

Czy fakt imigracji uchodźców z terenów Bliskiego Wschodu znacząco wpływa na działania MSW w kwestii repatriacyjnej, np. odsuwając tę sprawy na dalszy plan w obliczu tak palącego problemu jak uchodźcy? Jakie przyszłe działania planuje rząd?

Procedura uchodźcza i repatriacyjna są to oddzielne procedury i każda z nich ma własny niezależny budżet. Rada Ministrów zwiększyła rezerwę celową do 30 mln zł w budżecie na 2016 roku na pomoc dla repatriantów. Premier Ewa Kopacz poleciła przygotowanie programu, który pozwoliłby w ciągu kilku najbliższych lat rozwiązać sprawę osób oczekujących na repatriację do Polski. Program zakłada objęcie repatriantów rocznym programem adaptacyjnym. Program, pozwoli na pokrycie kosztów związanych m.in. z utrzymaniem, nauką języka polskiego, podnoszeniem kwalifikacji zawodowych.

Oprac. M. W.