Dokładnie 15 lat temu, o północy 1 maja 2004 r., Polska stała się członkiem UE. Akcesja była rezultatem długotrwałych wysiłków wielu rządów. Początki tego procesu sięgają już pierwszych miesięcy istnienia III RP. Później, o to, aby nasz kraj był pełnoprawnym członkiem wspólnot europejskich, zabiegał m.in. premier Jan Olszewski, co wyraził w swoim expose. 

Nasz kraj przystąpił do UE wraz z Cyprem, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Maltą, ze Słowacją, Słowenią i z Węgrami. Było to największe w historii rozszerzenie Wspólnoty. 

Dla państw Europy Środkowej integracja ze strukturami europejskimi była ostatecznym przełamaniem istniejącego w latach 1945–1989 dwubiegunowego podziału kontynentu na konkurujące i wrogie obozy ideologiczno-polityczne.

19 września 1989 r. Polska i Europejska Wspólnota Gospodarcza podpisały „Umowę o handlu, współpracy handlowej i gospodarczej”. Dokument zapowiadał wyeliminowanie przepisów dyskryminujących polskie towary na rynkach zachodniej Europy oraz wsparcie eksperckie i techniczne dla przemian gospodarczych zachodzących w PRL. Kolejnym krokiem zacieśniającym współpracę pomiędzy EWG a Polską było rozpoczęcie jesienią 1989 r. pierwszych rozmów dotyczących umowy stowarzyszeniowej ze Wspólnotami Europejskimi, która była poważnym krokiem we współpracy Polski i Unii Europejskiej. Umowa zawierała zobowiązania dotyczące większego otwarcia rynku europejskiego dla polskiego eksportu, ustanowienia stałych form współpracy oraz mechanizmów wsparcia finansowego i eksperckiego dla przemian gospodarczych w Polsce. Całość układu weszła w życie dopiero 1 lutego 1994 r., po ratyfikacji przez wszystkie państwa UE. 

W pierwszych latach III RP, kolejnym krokiem była umowa nazywana "układem europejskim". 

W latach 1990–1993 w doktrynie polskiej polityki zagranicznej po raz pierwszy pojawiła się perspektywa stopniowego zbliżania do struktur europejskich. W czasie pełnienia funkcji ministra spraw zagranicznych przez prof. Krzysztofa Skubiszewskiego, jako priorytety polskiej polityki zagranicznej, polska dyplomacja wskazała m.in. dążenie do współpracy z EWG i Radą Europy. Polska stawiała również na współpracę regionalną, jak np. Trójkąt Wyszehradzki.

8 kwietnia 1994 r. Polska złożyła formalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. Kolejnym krokiem był przegląd polskiego prawa w kwestii zgodności z zapisami prawa unijnego. To jedno z najtrudniejszych wyzwań na drodze przystąpienia do UE. Do 2004 politycy w naszym kraju uchwalili ponad 250 ustaw dostosowujących polskie prawo do wymogów Wspólnoty. 

Finał negocjacji Polski z UE nastąpił 13 grudnia 2002 r. podczas unijnego szczytu w Kopenhadze. W trakcie przedłużających się rozmów ustalone zostały ostatnie elementy umowy akcesyjnej. W centrum zainteresowań polskiej delegacji znajdowały się sprawy rolnictwa i budżetu na inwestycje strukturalne. Podczas szczytu przyjęto również terminarz dalszej procedury integracji. Wreszcie, 16 kwietnia 2003 r. w Atenach pod traktatem akcesyjnym podpisali się przedstawiciele polskiego rządu:  premier Leszek Miller, minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz oraz, jako trzecia, ówczesna minister ds. europejskich Danuta Hübner. W Atenach był także obecny prezydent Aleksander Kwaśniewski, który nazwał dzień podpisania traktatu „świętem jedności Europy” oraz „sukcesem, który może być drogowskazem dla świata i spełnieniem marzeń”.

Następnego dnia Sejm RP podjął uchwałę o wyznaczeniu daty referendum akcesyjnego na 7 i 8 czerwca 2003 r. Wyjątkowy w polskiej historii dwudniowy termin głosowania miał być zabezpieczeniem przez zbyt niską frekwencją. Referendum byłoby nieważne w przypadku uczestnictwa mniej niż połowy uprawnionych do głosowania. Trwała intensywna kampania referendalna, gdzie zdecydowana większość partii zasiadających wówczas w parlamencie: SLD, PSL, PO, PiS, poparła integrację na wynegocjowanych warunkach. Sceptyczna była „Samoobrona”. Zdecydowanie przeciwko przystąpieniu do UE wypowiadała się Liga Polskich Rodzin. Program integracji spotkał się także z poparciem Konferencji Episkopatu Polski.

Ponad 77 proc. biorących udział w referendum zagłosowało za członkostwem w UE.  22,55 proc. było przeciwnych. Oddano też 0,72 proc. głosów nieważnych. Frekwencja wyniosła 58,85 proc.

 „Dokonała się rzecz wielka. Wracamy do wielkiej europejskiej rodziny. Wracamy na miejsce, które się Polsce i Polakom należy” – podkreślił prezydent Kwaśniewski. 23 lipca 2003 traktat akcesyjny został ratyfikowany, zaś o północy 1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Wieczorem, 1 maja w Dublinie odbyły się oficjalne unijne uroczystości. Prezydencję pełniła wóczas Irlandia. Przy dźwiękach "Ody do radości" Beethovena  25 flag państw Unii zostało wciągniętych na maszty przed siedzibą prezydent Irlandii Mary McAleese. Państwowe uroczystości odbyły się również na placu Piłsudskiego w Warszawie.

yenn/PAP, Fronda.pl