Sprawa wywołała kontrowersje już w 2022 roku, kiedy dziennikarka New York Timesa, Matina Stevi, wystąpiła do Komisji Europejskiej o ujawnienie treści wiadomości wymienianych między Ursulą von der Leyen a Albertem Bourlą, prezesem Pfizera. Żądanie to dotyczyło kulis negocjacji wielomiliardowego kontraktu na dostawy szczepionek mRNA dla krajów UE.

W swoim nieprawomocnym wyroku Sąd UE (pierwsza instancja Trybunału Sprawiedliwości) podkreślił, że Komisja nie miała prawa odmówić udostępnienia informacji publicznej jedynie na podstawie twierdzenia, że „nie posiada” żądanych SMS-ów.

„Komisja nie wyjaśniła, czy wiadomości zostały usunięte, czy zniknęły automatycznie, ani czy wymieniono telefon przewodniczącej. Takie lakoniczne tłumaczenie nie spełnia standardów przejrzystości” – orzekli sędziowie z Luksemburga.

W ocenie sądu, wniosek złożony przez Stevi i New York Timesa zawierał wystarczająco mocne poszlaki, by uznać, że taka korespondencja rzeczywiście miała miejsce i mogła mieć wpływ na decyzje dotyczące zdrowia publicznego w całej Unii.

Choć treść wiadomości nigdy nie została upubliczniona, według wcześniejszych ustaleń medialnych negocjacje między Ursulą von der Leyen a Albertem Bourlą miały odbywać się bezpośrednio przez telefon i wiadomości tekstowe. Efektem była umowa z maja 2021 r., w której UE zobowiązała się zakupić aż 1,8 miliarda dawek szczepionek – w czasie, gdy ich powszechność i dostępność budziły pytania o racjonalność i przejrzystość procesu.

Wyrok nie jest prawomocny – Komisja Europejska może się jeszcze odwołać do wyższej instancji TSUE. Jednak sprawa ponownie rozbudziła debatę o jawności działań unijnych instytucji i standardach, jakie powinny obowiązywać osoby na najwyższych stanowiskach.

Krytycy zwracają uwagę, że tajemnicze negocjacje, ogromne sumy publicznych pieniędzy i brak nadzoru nad dokumentacją urzędniczą to niepokojący precedens. Organizacje obywatelskie domagają się, by Komisja Europejska – zamiast unikać odpowiedzialności – jasno przedstawiła, na jakich warunkach zawierano największy kontrakt zdrowotny w historii Unii.