Od przyszłego roku Państwowa Inspekcja Pracy planuje zwiększyć kontrolę legalności zatrudnienia. Analizie zostaną poddane przede wszystkim umowy cywilnoprawne (o dzieło i zlecenia) oraz jednoosobowa działalność gospodarcza. Przeczytaj artykuł, aby uzyskać więcej informacji na ten temat.

Od 1 stycznia odpowiedzialność za nielegalne zatrudnienie będzie ponosił wyłącznie pracodawca. Wszelkie koszty zostaną również nałożone na właściciela firmy, jeśli nie ujawni on wynagrodzeń swoich pracowników. Powyższe rozwiązania mają na celu zachęcenie do zgłaszania nielegalnego zatrudnienia i zaprzestania tego procederu, a także uregulowanie statusu osób nielegalnie zatrudnionych do dnia 31 grudnia 2020 r.

Praca nielegalna - co zmieni Polski Ład?

Aktywność w sektorze nielegalnej przedsiębiorczości jest spowodowana głównie wysokimi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej. Powodem podjęcia niezarejestrowanej działalności jest chęć uniknięcia płacenia podatków (podatek dochodowy, VAT i inne), składek na ubezpieczenie społeczne lub stosowania przepisów prawnych, takich jak płaca minimalna, maksymalny czas pracy lub warunki bezpieczeństwa pracy.

Nowelizacja przepisów związana z nowym programem Polski Ład i przewidzianymi w nim zmianami ma na celu ograniczenie nielegalnego zatrudnienia i wypłaty części wynagrodzeń przekazywanych „pod stołem”.

Zgodnie z ustawą z dnia 1 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw:

wartość pracy osoby zatrudnionej nielegalnie w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2021 r. poz. 1100, 1162 i 1621) ustalona za każdy miesiąc, w którym zostało stwierdzone nielegalne zatrudnienie, w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym miesiącu na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207), przy czym przychód powstaje na dzień stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia.

Oznacza to, że w przypadku wykrycia nielegalnego zatrudnienia, pracodawca jest zobligowany do wypłacenia pełnej kwoty dodatkowego dochodu równego płacy minimalnej, podatków, składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne od wynagrodzenia nielegalnie zatrudnionego pracownika za każdy miesiąc trwania takiej pracy. Ponadto, pracodawca nie może potrącić sobie z podatku dochodu pracownika z tytułu takiego zatrudnienia lub nieujawnionego dochodu.

Pracownik zatrudniony na czarno - jakie zmiany w prawie pracy?

Praca nierejestrowana, czyli praca wykonywana na rzecz innej firmy bez nawiązania stosunku pracy lub innej podstawy wykonywania pracy (np. umowy o dzieło lub innej pisemnej umowy między pracodawcą a pracownikiem), jest rozwiązaniem krzywdzącym nie tylko ekonomicznie, ale przede wszystkim z punktu widzenia samego pracownika. Oczywiście, nielegalny pracownik wykonuje swoją pracę i otrzymuje za nią wynagrodzenie, ale brak rejestracji nie gwarantuje mu żadnych korzyści z zatrudnienia, czyli świadczeń pracowniczych. Jest to szczególnie ważne, gdy chodzi o prawo do płatnego urlopu, zwolnienia lekarskiego, emerytury lub nawet do ustawowego dnia wolnego.

Od nowego roku pracownicy, którzy udowodnią, że pracują „poza księgowością”, zostaną uchronieni przed ewentualnymi opłatami i innymi konsekwencjami. Również, jeśli to inspektor wykryje nielegalne zatrudnienie, pracownik nie będzie musiał płacić dodatkowych podatków i kosztów ubezpieczenia społecznego za ten okres. Za wszelkie koszty wynikające z nielegalnego zatrudnienia w całości odpowiedzialność będzie ponosić pracodawca.

Celem nowych przepisów jest ochrona osób, które pracują nielegalnie lub otrzymują część wynagrodzenia „pod stołem” oraz zwiększenie ich gotowości do współpracy z organami kontrolnymi, takimi jak Państwowa Inspekcja Pracy. W związku ze zwiększonym naciskiem kontroli na legalność stosunków pracy inspektorzy mają również zwracać większą uwagę na umowy cywilnoprawne oraz sytuacje, w których pracownik jest zmuszany przez pracodawcę do założenia jednoosobowej działalności gospodarczej.

Jeśli interesuje Cię tematyka prawa pracy, publikacje z tego obszaru są bez wątpienia najlepszym źródłem informacji. Godną polecenia księgarnią, w której znajdziesz książki z zakresu prawa pracy, a także wiele innych ciekawych pozycji dotyczących problematycznych zagadnień prawniczych, ekonomicznych i gospodarczych jest księgarnia prawnicza Profinfo.pl. Materiały dostępne na stronie internetowej tej księgarni są przydatne nie tylko dla prawników, ale także dla zwykłych obywateli.