Wigilijny opłatek stał się stałym elementem naszej Polskiej kultury. Czasami możemy się dziwić, dlaczego w innych krajach ludzie nie łamią się opłatkiem. Chrześcijanie pierwszych wieków przynosili na eucharystię między innymi chleb. Po skończonej agapie chleb ten rozdzielano potrzebującym. Jednak część chleba zabierano z powrotem i dzielono się nim z tymi, którzy na spotkanie wspólnoty nie mogli przyjść. W ten sposób wyrażano wzajemną łączność wspólnoty z nimi. Był to znak wzajemnej miłości i pamięci.

 

Można spotkać się z opiniami, że opłatek powstał w Polsce. W formie jaką dziś znamy, pojawił się w średniowieczu i był wówczas wypiekany w klasztorach i kościołach. Ozdabiano go symbolami religijnymi, scenami z narodzin Jezusa oraz roślinnymi ornamentami Dokładnie jednak nie wiadomo, kiedy tradycja dzielenia się opłatkiem na stałe zagościła w polskich domach. Pierwsze wzmianki pochodzą z XVIII wieku. Kiedy nasz kraj przestał istnieć to przodkowie chcieli zachować jedność mimo, że mieszkali w różnych krajach, dlatego zaczęli posyłać w listach chleb. Niemożliwym było posyłanie w jego normalnej formie, wymyślono więc opłatek, który można włożyć do koperty.

 

Pisał o nim Cyprian Kamil Norwid:

„Jest w moim Kraju zwyczaj, że w dzień wigilijny,
Przy wejściu pierwszej gwiazdy wieczornej na niebie,
Ludzie gniazda wspólnego łamią chleb biblijny,
Najtkliwsze przekazując uczucia w tym chlebie"

 

Opłatek pieczony jest z mąki i wody tak samo, jak hostia używana przez kapłana w czasie Mszy świętej i do  niej również nawiązuje łamanie się nim jako pamiątki uobecnienia Chrystusa miłującego swój lud. Łamanie opłatka i składanie sobie życzeń jest  symbolicznym wyrazem jedności i miłości. Według słów św. Alberta opłatek winien nam także przypominać, abyśmy byli "dobrymi jak chleb" i „podzielnymi jak chleb”. Przełamanie się opłatkiem powinno nieść ze sobą ładunek życzliwości, miłości, zrozumienia i wybaczenia – wszystko to pozwala uczestnikom wigilii zasiąść w zgodzie i harmonii do wspólnego stołu, by razem przeżyć ten wyjątkowy wieczór narodzenia Zbawiciela.

 

Jarosław Wróblewski 

 

Korzystałem z artykułów: Anna Gródecka, "Tradycje świąteczne: opłatek - historia i znaczenie",  ks. Rafał Masarczyk SDS, "Wigilijny opłatek"