Dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN Andrzej Zawistowski podkreśla w rozmowie z Informacyjną Agencją Radiową, że pamiętniki kapitana Zdzisława Brońskiego mają niebywałą wartość. Specyfika działań partyzantów powodowała, że nie zachowało się zbyt wiele materiałów, dokumentów czy archiwów. – Źródeł pisanych dotyczących tamtego okresu jest bardzo niewiele, kilka wspomnień relacji i dokumenty Urzędu Bezpieczeństwa. Dlatego pamiętnik Brońskiego pisany na bieżąco jest bezcenny – tłumaczy historyk i dodaje, że dzięki tej lekturze możemy dowiedzieć się, dlaczego po II wojnie tysiące osób chwyciły za broń i jaka atmosfera panowała w szeregach żołnierzy podziemia antykomunistycznego.
Zdzisław Broński „Uskok” od jesieni 1943 roku dowodził oddziałem partyzanckim w Obwodzie Armii Krajowej Lubartów, brał udział w akcji „Burza”. Po „wyzwoleniu” walczył z komunistami na Lubelszczyźnie. Zginął otoczony w bunkrze w miejscowości Dąbrówka (obecnie Nowogród), gdzie przez dwa lata ukrywał się przed UB. Jego zapiski ocalały z bunkrze, w którym wysadził się granatem, aby nie wpaść w ręce komunistów. Pamiętniki przejęli funkcjonariusze UB i przeleżały one w archiwach do czasów wolnej Polski. W 2004 r. ukazała się książka z odnalezionymi wspomnieniami „Uskoka” pod redakcją historyka IPN doktora Sławomira Poleszaka. Jej nakład został już dawno wyczerpany. W przyszłym roku ma zostać wznowiona i poszerzona.
Pamiętniki „Uskoka” dostępne na portalu IPN: Pamiec.pl
JW/PolskieRadio.pl/You Tube
Fragmenty pamiętników „Uskoka”:
Rozmowa Jerzego Zalewskiego z synem „Uskoka” - Adamem Brońskim w programie „Pod Prąd”: