· Choć w opublikowanych projektach zaniechano części szkodliwych zmian, to jednak w dalszym ciągu planowane jest wykreślenie wielu wątków chrześcijańskich i narodowych, wzmacniających postawy patriotyczne, poczucie tożsamości i dumy oraz budowanie spójności narodu.
· Propozycje zmian przewidują zarazem poszerzenie podstawy programowej o dodatkowe elementy, takie jak obligatoryjne omawianie z uczniami kwestii dotyczących zmian klimatu, wynikających - jak z góry przyjęto - z działalności człowieka.
· Utrwalany ma być także model tzw. edukacji włączającej, zakładającej przebywanie w jednej klasie uczniów zarówno pełnosprawnych, jak i niepełnosprawnych intelektualnie.
· Niezależnie od opublikowanych projektów rozporządzeń, od września 2025 r. planowane jest wprowadzenie do szkół obligatoryjnej edukacji seksualnej.
· Przedstawiciele resortu edukacji twierdzą, że obecne zmiany to tylko „kosmetyka”, zaś kompleksowa reforma systemu edukacji ma wejść w życie w kolejnych latach.
· Finalny projekt rozporządzeń zmieniających postawę programową nie jest jeszcze znany, jednak mają one zostać wdrożone 1 września 2024 r.
· Instytut Ordo Iuris przesłał do ministerstwa uwagi dotyczące projektów rozporządzeń.
Po ograniczeniu nauczycielom swobody w zadawaniu i ocenianiu prac domowych, wyłączeniu możliwości wliczania (od 1 września 2024 r.) ocen z religii i etyki do średniej, zapowiedziach dotyczących ograniczenia finansowania nauczania religii w szkołach z budżetu państwa, Ministerstwo Edukacji Narodowej opublikowało projekty rozporządzeń zmieniających podstawę programową kształcenia w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Z podstawy ma zniknąć ok. 20% treści – zdaniem ministerstwa – „głównie niemożliwych lub bardzo trudnych do zrealizowania w praktyce szkolnej”.
Proponowane obecnie zmiany nie są tak daleko idące, jak te zaprezentowane w lutowych prekonsultacjach. W szkołach podstawowych pozostać ma m.in. „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza (na liście lektur obowiązkowych w klasach VII-VIII) czy pieśni patriotyczne w klasach IV-VI szkoły podstawowej. Ponadto przywrócono wzmianki o Danucie Siedzikównie „Ince” czy zwycięstwie grunwaldzkim. Zasadniczy kierunek zmian pozostał jednak ten sam. Z celów nauczania historii ministerstwo zamierza wykreślić rozbudzanie (w szkołach podstawowych) oraz wzmacnianie (w liceum ogólnokształcącym i technikum) poczucia miłości do ojczyzny. Z podstawy zniknąć mają także wzmianki m.in. o Zawiszy Czarnym, św. Maksymilianie Marii Kolbem, Józefie Poniatowskim, Jasnogórskich Ślubach Narodu, obronie Westerplatte czy bitwie o Monte Cassino. Doprowadzi to do sytuacji, w której w jednych szkołach uczniowie usłyszą o wspomnianych postaciach i wydarzeniach, a w innych – nie. Z podstawy programowej nauczania języka polskiego w szkole podstawowej wykreślone mają być natomiast wybrane wierszy Władysława Bełzy wśród których znajduje się m.in. znany powszechnie utwór „Katechizm polskiego dziecka”, zaczynający się od słów „Kto ty jesteś? – Polak mały”.
W projektach rozporządzeń zamieszczono ponadto wytyczne nakazujące nauczycielom stosowanie zasad uniwersalnego projektowania – ściśle związanego z modelem tzw. edukacji włączającej, w którym wszyscy uczniowie, w tym zarówno pozostający w normie rozwojowej, jak i uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną, mają uczyć się w jednej klasie.
Niezależnie od tego, od września 2025 r. planowane jest zastąpienie w szkołach nieobowiązkowego przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie, obowiązkowymi zajęciami z edukacji zdrowotnej, obejmującymi także edukację seksualną.
- Wprowadzenie obowiązkowej edukacji seksualnej w ramach przedmiotu edukacja zdrowotna oznaczałoby pogwałcenie gwarantowanej konstytucyjnie zasady pierwszeństwa wychowawczego rodziców. Do tej pory polski ustawodawca zdawał sobie z tego sprawę, dlatego rodzice niepełnoletniego ucznia mogą obecnie zgłosić dyrektorowi szkoły, w formie pisemnej, rezygnację z udziału swojego dziecka w zajęciach wychowania do życia w rodzinie – wskazuje radca prawny Marek Puzio, starszy analityk Instytutu Ordo Iuris.
Przedstawiciele resortu edukacji twierdzą, że obecne zmiany to tylko „kosmetyka”, zaś kompleksowa reforma systemu edukacji ma wejść w życie w 2026 r. – w szkołach podstawowych oraz w 2028 r. – w szkołach ponadpodstawowych.
