Z powodu zbyt radykalnego wykładu w nich idei franciszkańskich zostały one odrzucone w drugiej połowie XIII w. Nigdy już nie poznalibyśmy ich treści, gdyby nie historyk Jacques Dalarun z Centre national de la recherche scientifique, który rozpoznał jeden z takich zaginionych żywotów na aukcji.
Manuskrypt ma wymiary 12 na 8 cm i zawiera 122 zapisane strony bez ilustracji. Jego autorem był Tomasz z Celano – kronikarz i przyjaciel św. Franciszka. Wersja ta, jak i pozostałe, została skazana na zniszczenie w roku 1266, kiedy kapituła zakonna w Paryżu uznała biografię autorstwa Bonawentury za jedyną oficjalną.
Tomasz z Celano podjął się spisania żywotu Franciszka w 1228 r. na polecenie papieża Grzegorza IX. Dzieło to zostało wkrótce ukończone i zatwierdzone przez papieża. Tomasz jednak napisał również drugą wersję żywotu Franciszka, lepiej zredagowaną, opartą na późniejszych własnych medytacjach nad jego świętością. Ukończył ją w roku 1244. Krążyła ona wśród franciszkanów obok wielu innych wersji, w których ścierały się odmienne wizje reguł franciszkańskiego życia.
Jacques Dalarun próbował już wcześniej rekonstruować zapis Tomasza z Celano. Teraz jednak niespodziewanie otrzymał do rąk pełny manuskrypt. Według Dalaruna chronologia żywotów przedstawia się następująco:
- W 1229 Tomasz z Celano pisze pierwszy żywot – powiedział dla Medieval History. – Pomiędzy 1232 a 1239 pisze drugi – nowoodnaleziony żywot podsumowujący i aktualizujący pierwszy. W tym samym czasie pisze Legenda ad usum chore, która jest streszczeniem żywotu drugiego. Wreszcie powstaje żywot św. Franciszka spisany przez Juliana ze Speir, który jest połączeniem pierwszego i drugiego.
Świeżo odkryty żywot rzuca więcej światła na rozumienie przez Tomasza z Celano franciszkańskich idei dobrowolnego ubóstwa i miłości do wszystkich istot żywych. Tekst skupia się bardziej na praktyce życia niż na symbolice. Zgodnie z nim być franciszkaninem to ubierać się jak ubodzy, żywić się ich pokarmem i trwać w braterstwie ze wszystkimi żywymi istotami – ludźmi, zwierzętami i roślinami. Jako przykład przytaczana jest historia o łataniu dziur w tunice włóknami roślinnymi, jak czynili to biedni.
Żywot zajmuje tylko 16 pierwszych ze 122 stron manuskryptu. Dalej pomieszczone zostały kazania, napomnienia świętego, komentarz do Pater Noster, itp.
Rękopis wystawiony na aukcji przez prywatnego kolekcjonera został zakupiony za 60 000 euro przez Bibliothèque nationale de France. W tej chwili naukowcy pracują nad jego publikacją. Wcześniej ukażą się edycja łacińska i francuskie tłumaczenie w Journal des savants i Etudes franciscaines. Natomiast tłumaczenia włoskie i angielskie trafią do magazynów Frate Francesco i Franciscan Studies.
Grzegorz Antosik
Źródło: www.mediewalia.pl
