ks. Andrzej Kobyliński

W 2013 r. Georg Weigel opublikował w USA swoją ważną książkę Katolicyzm ewangeliczny. Gruntowna reforma Kościoła w XXI wieku. Rok później ukazała się także polska wersja tego ciekawego i inspirującego opracowania . Amerykański intelektualista twierdzi, że w obecnym stuleciu katolicyzm podlega na całym świecie głębokiej metamorfozie. Określenie „katolicyzm ewangeliczny” oznacza nowy rodzaj religii katolickiej, który rodzi się obecnie w wyniku poważnych zmian odnośnie do sposobu głoszenia Ewangelii, interpretacji moralności czy rozumienia natury Kościoła. Weigel podkreśla, że nowa wersja katolicyzmu powinna stanowić skuteczną odpowiedź na różnego rodzaju wyzwania, stawiane w ostatnim czasie chrześcijaństwu światowemu, które zmaga się z wieloma prądami społecznymi i światopoglądowymi, przeobrażającymi kulturę, moralność oraz mentalność ludzi w wymiarze globalnym.

Współczesne metamorfozy fenomenu religii dotyczą oczywiście nie tylko katolicyzmu, ale także innych wyznań chrześcijańskich oraz religijności tout court. W epoce globalizacji głębokim zmianom podlegają również religie. Jednym z najważniejszych elementów obecnego etapu dziejów religii w świecie jest niewątpliwie załamanie się teorii sekularyzacji, która została stworzona na początku ubiegłego stulecia w oparciu o rozwiązania wypracowane przez Augusta Comte’a, Emila Durkheima i Maxa Webera. Teoria sekularyzacji, która zdominowała w XX wieku myślenie świata zachodniego o religii, zawiera twierdzenie, że procesy modernizacyjne w świecie oraz rozwój nauki i techniki prowadzą nieuchronnie, na wszystkich kontynentach, do narodzin społeczeństw ateistycznych bądź obojętnych religijnie.

Od lat 90. ubiegłego stulecia wielu filozofów religii, antropologów, historyków idei czy socjologów mówi wyraźnie o fałszywości takiego przekonania . Załamanie się teorii sekularyzacji oznacza dzisiaj większe zainteresowanie różnymi formami religii oraz wzrost znaczenia problematyki religijnej w domenie publicznej. Specyfiką współczesnego podejścia do religii w wielu krajach jest nie tyle odrzucenie czy podważanie jej racjonalności bądź wiarygodności, ile powrót różnego rodzaju fenomenów religijnych w nowej formie. W tym kontekście coraz częściej nie mówi się już o zmierzchu religii – jak postulowali w ubiegłym stuleci zwolennicy teorii sekularyzacji – ale o zmianie jej podstawowych funkcji w życiu społecznym. Współczesne metamorfozy katolicyzmu są zatem elementem większego procesu o charakterze ogólnoświatowym, który dotyczy kształtowania się nowych form interpretacji i przeżywania fenomenu religii.

Na czym polega obecnie istota procesów sekularyzacyjnych i desekularyzacyjnych? Jak rozumieć hermeneutykę nieciągłości, o której mówił papież Benedykt XVI? Na czym polega protestantyzacja katolicyzmu? W jakim stopniu ogólnoświatowy proces pentekostalizacji chrześcijaństwa jest szansą bądź zagrożeniem dla religii katolickiej? W jaki sposób globalne procesy transformacji religii docierają także pod nasze strzechy – do naszych rodzin i różnego rodzaju grup i ruchów religijnych? Jaką rolę w życiu religijnym powinny odgrywać emocje? W jaki sposób współczesne metamorfozy chrześcijaństwa i katolicyzmu wpływają na dzieło nowej ewangelizacji?

Celem artykułu jest ukazanie szerszego kontekstu obecnego etapu sekularyzacji i desekularyzacji oraz analiza konsekwencji takich zjawisk, jak hermeneutyka nieciągłości czy różne formy pentekostalizacji, które prowadzą obecnie do głębokiej metamorfozy życia religijnego w Polsce i na świecie.

Źródło: Hermeneutyka nieciągłości i pentekostalizacja. Współczesne metamorfozy religii chrześcijańskiej, „Teologia i Moralność” 20(2016)2, s. 245-261.

CAŁOŚĆ CZYTAJ TUTAJ