17 lutego w Waszyngtonie zmarł Michael Novak. Amerykański filozof, publicysta politolog i dyplomata katolicki, autor ponad 40 książek na temat filozofii i teologii kultury miał 83 lata.

Novak był bliskim współpracownikiem prezydenta Ronalda Reagana, współpracował z Radiem Wolna Europa, wspierał również obalanie komunizmu w Europie Wschodniej. Od lat 60. wykładał m.in. na prestiżowych uniwersytetach, takich jak Harvard, Syracuse, Notre Dame i Katolicki Uniwersytet w Waszyngtonie. W 2012 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.  

W swojej pracy naukowej starał się łączyć społeczne nauczanie Kościoła katolickiego ze współczesną myślą ekonomiczno-społeczną.

Zmarły dziś filozof katolicki urodził się 9 września 1933 w mieście Johnstown w Pensylwanii, w rodzinie emigrantów słowackich. W 1956 z wyróżnieniem ukończył  Kolegium Stonehill w zakresie filozofii i języka angielskiego, Dwa lata później uzyskał bakalaureat z teologii na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim, zaś w 1966 – magisterium z historii i filozofii religii na Harvardzie. Na tej uczelni również wykładał, a po zdobyciu tytuły naukowego  rozpoczął działalność pisarską.

Jako rzymski korespondent amerykańskiego dwutygodnika „National Catholic Reporter” czasie drugiej sesji Soboru Watykańskiego II (1964) , napisał wówczas książkę „The Open Church” (Otwarty Kościół) – drugą w jego dorobku pisarskim – zawierającą zarówno opis, jak i własne przemyślenia na temat Soboru.  

W latach 1981-82 był ambasadorem Stanów Zjednoczonych w Komisji Praw Człowieka ONZ. Przewodniczył również delegacji swego kraju na posiedzeniu Konferencji (obecnie Organizacji) Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w 1986.

Jego najsłynniejsze dzieło to „Duch Demokratycznego Kapitalizmu”, wydane w USA w 1982 (w Polsce ukazało się w podziemiu w 1986) W tej publikacji  przedstawił kapitalizm jako system będący nie tylko ucieleśnieniem wolności gospodarczej, ale także jako element szerszej wizji społeczeństwa demokratycznego, w którym istotne są trzy płaszczyzny: polityczna, kulturalna i ekonomiczna. Dowodził również zgodności założeń kapitalizmu z  tradycją judeochrześcijańską. Książkę tę przełożono na wiele języków i weszła do kanonu ważnych lektur społeczno-ekonomicznych. Powszechnie mówi się, że wiele idei zawartych w tym opracowaniu dało podstawy do wypracowania stanowiska Kościoła katolickiego wobec gospodarki wolnorynkowej. Nawiązywał do niej m.in. Jan Paweł II w swej encyklice „Centesimus annus”.

Inne prace Novaka to m.in. „Przebudzenie etnicznej Ameryki”, „Liberalizm, sprzymierzeniec czy wróg Kościoła”, „Tato, dlaczego wierzysz?”, „Biznes jako powołanie chrześcijanina”, „Boga nikt nie widzi. Noc ciemna ateistów i wierzących”. Ostatnia wymieniona publikacja to polemika do prac ateistów Richarda Dawkinsa, Daniela Denneta, Sama Harrisa i Christophera Hitchensa.

W 1997 został doktorem honoris causa Uniwersytetu Ekonomicznego w Bratysławie. A w 2012 prezydent Bronisław Komorowski odznaczył go Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

ajk/KAI, Fronda.pl