Osiedlając się w bagnistej, odludnej dolinie niedaleko od Dijon, mnisi Roberta postanowili wiernie przestrzegać Reguły świętego Benedykta: z dala od zamków, miast i miejsc zamieszkałych, w całkowitym ubóstwie, bez nadań ziemskich, żyjąc wyłącznie z pracy własnych rąk, zachowując ścisłe milczenie; wszystko miało być proste i surowe  ubiór z niebarwionej wełny, skromne posiłki, również kościół i sprawowana w nim liturgia, bez żadnych zbędnych dodatków, wspaniałych ceremonii...” (Bernard z Clairvaux, Piotr Czcigodny, Hugo z Amiens, Mnich Idung Polemika kluniacko-cysterska z XII wieku)

Bł. Gerard z Clairvaux (ur. ?, zm. 13 października 1138 w Clairvaux), którego Kościół wspomina 13 października, w młodości chciał zostać rycerzem. Dostał się jednak szybko do niewoli i podobnie jak to miało miejsce w życiu św. Franciszka wiele tam przemyślał.  Kiedy odzyskał wolność przyłączył się do dzieła swojego brata, św. Bernarda i dołączył do zakonników z tworzącego się opactwa Cîteaux.

Cîteaux to kolebka zakonu cystersów, który powstał jako reforma benedyktynów. Mnisi cysterscy pragnęli dosłowniej i radykalniej spełniać słowa Ewangelii, odzwierciedlone w regule św. Benedykta. W tamtym czasie sami benedyktyni prowadzili życie dalekie od ideałów ubóstwa, mieszkali w przeogromnych i bardzo ozdobnych klasztorach, co krytykowali reformatorzy cysterscy. Kościół w Cîteaux miał być inny, skromny, geometryczny, prosty. Prezbiterium zakończone ścianą prosta, brak witraży, brak wysokich wież. Czysta funkcjonalność.  Jak się nieraz wydaje oglądającym te budowle, są to pomysły kompozycyjne jakby z poł. XX a nie z XII wieku.

Św. Bernard z Clairvaux, stojący na czele Zakonu Cystersów na przełomie XII i XIII w. miał jasno sprecyzowane poglądy estetyczne, w których dużą wartość stanowiła skromność : „Po cóż ta śmieszna potworność, owa dziwna bezkształtna kształtność i kształtna bezkształtność? Po co tu nieczyste małpy? Po co srogie lwy? Po co potworne centaury? (...) Piękne obrazy, różnorodne rzeźby (...) złotem i kamieniami wysadzane kielichy, złote litery w książkach: wszystko to nie jest potrzebne dla celów praktycznych, ale dla pożądliwości oczu.” (cyt. za niedziela.pl) 

Patron dzisiejszego dnia w 1115 roku był jednym z tych, którzy zakładali opactwo Clairvaux, następną ważną fundację cystersów.

MP/cystersi.pl