Staropolski system karania - zalety nie do przecenienia

Staropolskie prawo przewidywało dwa rodzaje kar: chłostę za lekkie przestępstwa i śmierć za ciężkie.

Później dla szlachty doszły dodatkowo na Infamia, banicja i kary dolnej i górnej wieży.

System ten miał pewne zalety. Pomijając banicję/infamię (a groźba zwłaszcza tej drugiej większości szlachty spędzała sen z powiek) mieliśmy kary proste, traumatyczne i co najważniejsze krótkotrwałe.

Nawet największy zbrodniaż po roku i 6 niedzielach w dolnej wieży pokorniał jak małe dziecko. O ile przetrwał.
I najlepsze w tym jest to, że z reguły miał do czego wracać. Jeszcze żyła jego rodzina a często sał jego dwór.

Dziś przestępca wyjdzie po 20 latach. I nawet jeśli faktycznie pała chęcią poprawy to:
- już nie ma znajomych a i rodziny niewiele
- nie ma szans na pracę
- nie ma gdzie mieszkać

***

Fragment książki Teodora Ostrowskiego:

KARA INFAMII I BANICJI

Banicja – jest to wygnanie obywatela poza granice kraju.

Były dwa rodzaje banicji:

Prosta odnosi się do szlachcica w sprawach cywilnych np. niestawiennictwo w sądzie czy niezapłacenie długu. Zanika wraz ze spłaceniem długu, zaspokojeniem procesu.

Wieczna dotyczy spraw kryminalnych, może być cofnięta tylko przez sejm.

Banicja może spaść na senatorów, urzędników, którzy tracą prawo do działalności, czyli godność i urzędy.

Banicja wieczna może być połączona z infamią.

Infamia - utrata czci, honoru i praw publicznych. Może się wiązać z konfiskatą majątku, karą śmierci.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO BOGU I RELIGII (PUBLICZNE)

Rodzaje przestępstw: 1. Bluźnierstwo czyli publiczne znieważenie imienia Bożego 2. Apostazja lub odszczepieństwo: odstąpienie od wiary 3. Przejście na wiarę żydowską 4. Ateizm lub publiczne wyparcie się Boga 5. Herezja nazywana tez kacerstwem, czyli głoszenie teorii niezgodnych z nauką Kościoła

Rodzaje kar (sankcje) dot. osób świeckich 1. Większa lub mniejsza ekskomunika 2. Pokuta publiczna 3. Kara pieniężna Rodzaje kar (sankcje) dotyczące osób duchownych 1. Suspensa czyli wydalanie ze stanu duchownego 2. Degradacja w hierarchii kościelnej

Przejście na wiarę żydowską karane było infamią czyli pozbawieniem czci i dobrego imienia, wygnanie lub nawet śmierć

Warunki odpowiedzialności za przestępstwa 1. Tylko oskarżenie z urzędu (publiczne) 2. Uporczywe trwanie w przestępstwie Sądownictwo dotyczące osób świeckich i duchownych sprawowały Magistratury następnie Trybunały składające się z osób zarówno świeckich i duchownych.

PRZESTĘPSTWA OBRAZY MAJESTATU KRÓLEWSKIEGO I ZDRADY OJCZYZNY (PUBLICZNE)

Zbrodnia obrazy majestatu: Zbrodnia ta miała charakter personalny, dotyczyła osoby panującego, jednak rozciągała się również na syna oraz ojca władcy. o wysokości kary decydował panujący, więc jej wymiar mógł być różny.

Przewidywano również, że kara może (ale nie musi) dotyczyć całej rodziny sprawcy (odpowiedzialność zbiorowa).

Warto zaznaczyć, że karany był też pomocnik, jednak jego kara była lżejsza.

Zamiar popełnienia przestępstwa jest karalny.

Rodzaje zbrodni majestatu przedstawia poniższy katalog przestępstw: • Działanie dążące do obalenia monarchy (nawet sam zamiar) • Wszelkie zniewagi monarchy • Niszczenie lub zniewaga posągów monarchy • Fałszowanie monety • Utrzymywanie prywatnych więzień (bezprawne uwięzienie – jest to uzurpacja kompetencji sądowniczych)

Zbrodnia zdrady ojczyzny: Widoczne liczne recepcje z prawa rzymskiego. Tu, podobnie jak w przypadku zbrodni obrazy majestatu, karany jest również sam zamiar popełnienia czynu zabronionego (jednak wtedy kara jest mniejsza). Wszelkie pomocnictwo też jest sankcjonowane. Przykłady: próba obalenia rządu, spisek, bunt, sprzymierzenie się z wrogiem.

Źródło: Teodor Ostrowski