Spowiedź po aborcji

Uwolnienie od kary za dokonanie przestępstwa aborcji

Pozbawienie życia przez fakt powodujący przerwanie ciąży został zakwalifikowany do grupy przestępstw kanonicznych wymierzonych przeciwko życiu i wolności człowieka. W sposób szczególny prawodawca odnosi się do przestępstwa usunięcia ciąży, kiedy stwierdza, że kto powoduje przerwanie ciąży, po zaistnieniu skutku, podlega ekskomunice wiążącej mocą samego prawa – ekskomunika latae sententiae (por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 1398). Tak więc do zaistnienia czynu przestępczego prawo wymaga skutecznego usunięcia ciąży. Nie ma znaczenia fakt, w jaki sposób została zadana śmierć poczętemu dziecku, czy jeszcze w łonie matki, czy też poza nim (np. po nienaturalnym wywołaniu porodu). Natomiast nie zaistnieje przestępstwo, gdy podjęte czynności medyczne i inne nie zostały zainicjowane lub podjęte wyłącznie w celu dokonania aborcji, lub nie zmierzały do zabicia nienarodzonego dziecka, chociażby w działaniach ubocznych przyczyniły się do śmierci dziecka. Brak okoliczności zaciągnięcia kary nie zwalnia osoby winnej z zaciągnięcia ciężkiej winy i odpowiedzialności moralnej.

Ekskomunika uważana jest za najbardziej surową karę kościelną. Dosięga ona katolików za szczególnie ciężkie przestępstwa i pozbawia dóbr, jakimi Kościół dysponuje do osiągnięcia zbawienia wiecznego oraz praw, które wierni posiadają w Kościele na mocy chrztu, a także sprowadza wyraźnie określone prawem skutki, które są nierozdzielne. Ekskomunika powoduje:

1) Zakaz jakiegokolwiek uczestnictwa ministerialnego w sprawowaniu Ofiary eucharystycznej lub jakichkolwiek obrzędach (ceremoniach) kultu;

2) Zakaz sprawowania sakramentów lub sakramentaliów i przyjmowania sakramentów;

3) Zakaz sprawowania urzędów kościelnych, posług i innych zadań oraz wykonywania aktów władzy rządzenia.

W Kościele łacińskim ze względu na sposób wymierzania kar rozróżnia się kary wymierzane przez sędziego lub kompetentnego przełożonego – ferendae sententiae (czyt. ferende sentencje) i wymierzane na mocy prawa przez sam fakt popełnienia przestępstwa – latae sententiae (czyt. late sentencje). Podział ten właściwy jest wyłącznie w prawie karnym Kościoła łacińskiego. Nieznany jest w ustawodawstwach świeckich, albowiem nie przewidują one tego rodzaju wymiaru kar, aby wiązały one sprawcę w chwili popełnienia przestępstwa. Przy karach ferendae sententiae wyrok zapada po oskarżeniu sprawcy, jego obronie i udowodnieniu przestępstwa. Natomiast kara latae sententiae jest wymierzana przestępcy przez sam fakt popełnienia przestępstwa. Istotna cecha kary latae sententiae polega na tym, że zaciąga się ją automatycznie na mocy prawa z chwilą popełnienia przestępstwa.

Należy wyjaśnić, że za skuteczne usuniecie ciąży karę ekskomuniki latae sententiae mogą zaciągnąć następujące osoby:

1) matka, która sama usunęła ciąże przez zastosowanie specjalnych środków chemicznych, celowe działania fizyczne, czy też celowe, świadome i dobrowolne poddanie się zabiegowi chirurgicznemu;

2) wszyscy, którzy świadomie, dobrowolnie i skutecznie dokonują zabiegu zmierzającego wprost do przerwania ciąży (np. lekarz, położna, pielęgniarka i to niezależnie od tego, czy działają z własnej woli czy też skutecznie realizują zlecenie innych osób);

3) wszyscy wspólnicy konieczni w tym przestępstwie, którzy swoim działaniem skutecznie przyczyniają się do usunięcia żywego płodu z łonu matki (a więc: wydający skierowanie na zabieg, radzący z zaangażowaniem, aby usunąć dziecko, z przekonaniem namawiający do tego czynu, dostarczający środków finansowych na dokonanie aborcji). Są to wspólnicy, a więc osoby konieczne do integralnego zaistnienia skutku przestępstwa. Tak więc karze ekskomuniki podlegają zarówno sprawca, jak i bezpośredni współpracownicy. Dlatego, gdy aborcji dokonuje się w szpitalu karze podlega lekarz, pielęgniarka, instrumentariuszka, których pomoc jest konieczna do popełnienia tego czynu.

Przepisy prawa karnego należy interpretować ściśle, dlatego lista sprawców przestępstwa ogranicza się do tych osób, które przyczyniły się do zaistnienia czynu przestępczego w sposób skuteczny i bezpośredni.

Nie następuje popełnienie przestępstwa, kiedy mamy do czynienia z samoistnym poronieniem poczętego życia, kiedy kobieta zostaje poddana zabiegowi chirurgicznemu i operacyjnemu po medycznym stwierdzeniu obumarcia płodu lub ciąży martwej i pozamacicznej. Również nie zaistnieje przestępstwo, kiedy osoba sama lub w porozumieniu z innymi planuje dokonanie przerwania ciąży, a czyn nie został materialnie uskuteczniony. Choć w takich okolicznościach należy mówić o popełnieniu grzechu ciężkiego i zaciągnięciu ciężkiej winy moralnej przeciwko piątemu przykazaniu Dekalogu.

Osoba, która zaciągnęła karę ekskomuniki za dokonanie przestępstwa aborcji, samodzielnie lub jako integralny wspólnik czynu przestępczego, może prosić kapłana z okazji jego sakramentalnego posługiwania o pojednanie z Bogiem i wspólnotą Kościoła. Przy ocenie należy jednak pamiętać, że każda aborcja sama z siebie jest przestępstwem, przez co jeśli ktoś popełnia kilka aborcji, popada w karę ekskomuniki tyle razy, ile dopuścił się tego przestępstwa. Dopiero kiedy ustanie upór, odbywający karę posiada prawo być z niej zwolniony (Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 1358). Kara nie jest zastrzeżona, przez co może być zniesiona przez ordynariusza miejsca w relacji do jego podwładnych, którzy się znajdują na jego terytorium lub na którego terytorium zostało popełnione przestępstwo. W czasie posługiwania w ramach sakramentu pokuty kara może być odpuszczona przez:

1) Każdego Biskupa (Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 1358 § 2);

2) Penitencjarza, nawet gdy chodzi o wiernych, znajdujących się na terenie diecezji, jednakże do niej nie przynależący (Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 508 § 1);

3) Kapelani szpitali, więzień i podróży morskich mogą rozgrzeszyć, jedynie w tych miejscach, każdego wiernego, z ekskomuniki (Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 566 § 2);

4) W przypadkach, gdy dla penitenta okaże się uciążliwe pozostanie w stanie grzechu ciężkiego, jest możliwe, że winę odpuści spowiednik zgodnie z przepisem kan. 1357 Kodeksu Prawa Kanonicznego;

5) Każdy kapłan, nawet pozbawiony upoważnienia do spowiadania, ważnie i godziwie rozgrzesza każdego wiernego w sytuacji niebezpieczeństwa śmierci z każdej kary i wszystkich grzechów (Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 976).

Celem ujednolicenia na terenie całej Polski uprawnień do uwalniania z ekskomuniki latae sententiae, w którą wpadli dopuszczający się skutecznie czynu przerwania ciąży, Konferencja Episkopatu Polski na sesji Biskupów Diecezjalnych, określiła następujące osoby, które z dniem 23 kwietnia 1984 r. otrzymały upoważnienie do uwalniania z zaciągniętej ekskomuniki:

księża dziekani i wicedziekani,
proboszczowie i administratorzy parafii,
wszyscy kapłani spowiadający w kościele katedralnym oraz w sanktuariach określonych przez biskupa diecezjalnego,
przełożeni wyżsi i przełożeni domów kleryckich instytutów życia konsekrowanego oraz kleryckich stowarzyszeń życia apostolskiego,
wszyscy spowiednicy:
a) w czasie komunii wielkanocnej,

b) misji i rekolekcji,

c) spowiadający w czasie kanonicznych wizytacji biskupich i odpustów parafialnych,

d) z okazji spowiedzi narzeczonych, żołnierzy i więźniów,

e) z okazji spowiedzi w szpitalach i osób chorych, które nie wychodzą z mieszkania oraz kobiet w ciąży,

f) z okazji spowiedzi generalnych przynajmniej z okresu jednego roku.

Praktycznie można stwierdzić, że każdy kapłan posiadający upoważnienie do ważnego sprawowania sakramentu pokuty może dokonać uwolnienia skruszonego delikwenta od zaciągniętej kary ekskomuniki. Musi jednak osiągnąć stan pewności moralnej co do właściwej dyspozycji proszącego o uwolnienie od nałożonej uprzednio kary. Zewnętrze i absolucyjne uwolnienie od ekskomuniki zawsze musi poprzedzać udzielenie sakramentalnego rozgrzeszenia, które może przyjąć wyłącznie katolik realizujący prawo do korzystania z życia sakramentalnego. Spowiednik najpierw musi uwolnić od kary ekskomuniki, by następnie ważnie mógł udzielić absolucji sakramentalnej.

Bibliografia:

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2012.

Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 1984.

Syryjczyk J., Kanoniczne prawo karne. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2008.

Syryjczyk J., Kanoniczne prawo karne. Część szczególna, Warszawa 2003.

Wenz W., Kancelaria parafialna jako przestrzeń kościelnego posługiwania. Studium kanoniczno-pastoralne, Wrocław 2008.

Autor: ks. Krzysztof Cipior

Źródło tekstu: https://duchowaadopcjadziecka.wordpress.com/przebacz-mi-boze/spowiedz-po-aborcji/