J Warner Wallace na stronie internetowej Christian Apologetics Alliance, rozprawia się z tym zagadnieniem w sposób następujący:

Okazuje się, że przedchrześcijańskie mitologie są mniej podobne do historii Jezusa, niż się zwykle sądzi. Istnieją dwie odrębne i nieciągłe tradycje związane z Mitrą, jedna pochodzi z obszarów Indii i Iranu, powstała na długie wieki przed narodzeniem Jezusa, a druga rozwinięta została w czasach rzymskich, mniej więcej współczesnych pierwszym chrześcijanom. Wielu ekspertów z trudem próbuje połączyć to w jedną ciągłą tradycję, a czyniąc to, zakłócają lub błędnie łączą podstawowe elementy tradycji i mitologii. Na dodatek mieszają źródła bardzo stare, ze stosunkowo nowymi.

Chaos ten pogłębia fakt, iż nie przetrwało pełne mitraistyczne źródło pisane, a większość z tego, co wiadomo na temat Mitry wywnioskowano z rzeźb i malowideł ściennych, które nie mają podpisów, lub z pism starożytnych chrześcijan, którzy opisywali życie Mitry wiele lat po Chrystusie, celowo wyszukując podobieństwa. W ich rozumieniu wzmacniało to jakoś przekaz ewangelizacyjny, w istocie zaś narobiło sporo zamieszania, które należy teraz zweryfikować, w świetle współczesnego warsztatu interpretowania źródeł. Zatem większość pracy „naukowej” o tej mitologicznej postaci to czysta spekulacja, wyszukiwanie podobieństw na siłę, naginanie szczątkowych faktów, lub zwykła konfabulacja, czyniona w nadziei że i tak nikt tego nie sprawdzi. Otóż nie uda się tak koloryzować na dłuższą metę. 

Rzućmy okiem na niektóre z rzekomych podobieństw między Mitrą a Jezusem:

Twierdzenie: Mitra urodził się z dziewicy 25 grudnia, w jaskini, z udziałem pasterzy.
Prawda: Mitra faktycznie urodził się w jaskini, lecz nie urodził się z dziewicy. Jego narodziny obchodzono 25 grudnia, ale mitraiści i pierwsi chrześcijanie pożyczyli tę z wcześniejszych obchodów przesilenia zimowego. Najwcześniejsza wersja narracji, zawierająca motyw pasterzy pojawiła się sto lat później niż w chrześcijaństwie, zatem jest o wiele bardziej prawdopodobne że mitraizm zapożyczył motyw pasterzy od chrześcijaństwa, niż na odwrót.

Twierdzenie: Mitra był uważany za wielkiego podróżującego nauczyciela i mistrza. 
Prawda: Nie ma nic w tradycji Mitry, co by wskazywało, że był nauczycielem jakiegokolwiek rodzaju, choć rzeczywiście - podróżował.

Twierdzenie: Mitra miał 12 towarzyszy i wyznawców.
Prawda: Nie ma dowodów na nic z takiego w tradycji irańskiej czy rzymskiej. Jest możliwe, że pomysł, jakoby Mitra miał 12 uczniów pochodzi z malowidła ściennego na którym Mitra otoczony jest przez dwanaście personifikacji znaków zodiaku, wliczając w to słońce i księżyc.

Twierdzenie: Mitra obiecał nieśmiertelność swoich wyznawców.
Prawda: Nie ma dowodów na to, chociaż takie zapewnienia (różnie realizowane) nie są niczym niezwykłym dla bóstwa.

Twierdzenie: Mitra czynił cuda. 
Prawda: To twierdzenie jest prawdziwe, lecz, który mitologiczny bóg nie czynił cudów?

Twierdzenie: Mitra poświęcił się. 
Prawda: Nie ma na to dowodów. Jak widać na rzeźbach, Mitra zabił groźnego byka w heroicznym czynie. Przypomina to „ofiarę”, lecz porównywanie tego z ofiarą Chrystusa który siebie złożył w ofierze, jest po prostu śmieszne.

Twierdzenie: Mitra został pochowany w grobie, a po trzech dniach zmartwychwstał.
Prawda: Nie ma nic w Mitry tradycji, co by wskazywało, czy i jak on umarł i czy pochowany lub wskrzeszony. Tertulian pisał o zmartwychwstaniu Mitry, niemniej nie jest to zawsze dobrze poinformowany pisarz, nie wszystkie jego pisma są uważane za ortodoksyjne i znów, od prawdziwego mitraizmu oddziela go już spory czas trwania chrześcijaństwa.

Twierdzenie: Mitra nazywany był "Dobrym Pasterzem" i sam był identyfikowany z Barankiem. Prawda: nie mamy na to dowodu, żeby Mitra był nazywany  "Dobrym Pasterzem" i identyfikowany z barankiem. Był natomiast identyfikowany z lwem.

Twierdzenie: Mitra był uważany za "Drogę”, „Prawdę” i Światło" „Zbawiciela” „Logos”.
Prawda: Jest on nazywany pośrednikiem, niemniej chodzi tu o mediację między dobrymi z złymi Bóstwami.

Twierdzenie: Mitrę czczono w niedzielę
Prawda: Ta tradycja świętowania niedzieli, także przez chrześcijan, ma wspólne rzymskie źródło.

Przyznam, że sama nie badałam tego głębiej, autor artykułu, na którym opiera się ta wyliczanka przeciwieństw, J Warner Wallace na christianapologeticsalliance.com, podaje następującą bibliografię: The Origins of the Mithraic Mysteries (Cosmology and Salvation in the Ancient World) by David Ulansey (Oxford University Press, 1989), Mitra, the Secret God by M. J. Vermaseren (Barnes and Noble Publishers, 1963), and Mithraic Studies (Proceedings of the First International Congress of Mithraic Studies – 2 Volumes) edited by John R Hinnells (Manchester University Press, 1975).

----------------------------

W powyższej argumentacji wydaje mi się kluczowe, iż najważniejszym wydarzeniem z Ewangelii jest śmierć Jezusa na Krzyżu. To konkretnie opisane wydarzenie, wiarygodne pod względem okoliczności historycznej, znane jest nam w szczegółach. Z pewnością nic analogicznego nie przydarzyło się żadnemu z „bóstw”. Nikomu z pragnących zmyślać historyjkę o „bóstwie” wówczas do głowy nie przyszło by że „bóstwo” miało ponieść tak spektakularną klęskę jaka jest upokarzająca i pozornie obnażająca słabość śmierć Chrystusa, oraz chwilowe rozproszenie jego uczniów po Ukrzyżowaniu. Ten motyw bardzo mnie przekonuje, iż Ewangelia nie jest zmyślona, wzorowana na czymś.

Maria Patynowska