1000 Form Niepokoju”

„1000 Forms of Fear” – to szósty album studyjny australijskiej artystki Sii wydany w lipcu 2014. Sia Kate Isobelle Furler to 39-letania obecnie australijska piosenkarka i autorka tekstów. Płytę zapowiadał singel Chandelier, który szybko stał się przebojem, a w ostatnich tygodniach twórczość artystki nagłośnił teledysk piosenki „Elastic heart” w którym wielu widzi promocje pedofilii. Moim zdaniem symbolika tego utworu na pewno nie da się zamknąć w jednym słowie „pedofilia”. Proponuję szersze spojrzenie, bo choć forma może wielu razić i balansuje na krawędzi przyzwoitości, to refleksja do której dochodzi autorka warta jest uwagi. Ku przestrodze !

Autobiografia LGBT

Kolejne utwory kontrowersyjnego albumu, to zdaniem recenzentów opowiadanie o życiu artystki. Zatem zacytujmy: „Zaczyna się od dorastania u boku wpływowych rodziców, których pasja do muzyki sprawia, że ich córka postanawia śpiewać. Potem wyrwanie się z domu – pierwsza miłość, szalona podróż, rozstanie i niespodziewana śmierć chłopaka. Rozpacz zostaje jednak przekuta na sukces. To właśnie spod jej ręki wychodzą światowe przeboje największych gwiazd popu. Dziewczyna chce jednak zaistnieć jako piosenkarka – ale nie znajduje do końca pełnej akceptacji. Potem niespodziewana deklaracja – okazuje się, że jest biseksualistką i chce wziąć ślub z koleżanką po fachu.” (1). Sia samą siebie nazywa biseksualną na twitterze, we wpisie opublikowanym przy okazji swojego występu na gali LGBT “I’m queer. I don’t really identify as a lesbian because I’ve dated predominantly men. But I’ve certainly dated women.” (2) Określenie „Queer” (z ang. queer = dziwny, dziwaczny) –określa członków społeczności LGBT i jest podsumowaniem innych określeń "lesbijski", "gejowski", "homoseksualny" (czy generalnie "nie-heteroseksualny", "nie-heteronormatywny").

Panika i apatia

To się musiało skończyć „dołem”. Recenzent kontynuuje biografię artystki: „Wszystko przekreśla rozstanie, które nasza bohaterka przypłaca depresją. Problemy z własną tożsamością ujawniają się w chorobliwych atakach paniki i okresach apatii. Piosenkarka próbuje je leczyć alkoholem i narkotykami. Niestety – nic nie pomaga. W końcu kobieta postanawia odebrać sobie życie. Całe szczęście przyjaciel pojawia się na czas w jej domu. Wokalistka poddaje się długoterminowej terapii, mającej jej pomóc wyjść z pułapki, którą w dużym stopniu sama na siebie zastawiła. Leczenie kosztuje – ale pod piórem artystki powstają kolejne hity, które sprawiają, że może spać spokojnie. Postanawia więc zająć się również materiałem na własny album.” Ten album, jak głosi tytuł „1000 Form Niepokoju” to rzadki przypadek w muzyce POP, tak zwanej piosenki z tekstem. I to bardzo poruszającym tekstem !

„1000 Form Niepokoju”

Otwierający album emocjonalny utwór "Chandelier" rozpoczyna wyznanie kobiety która sama sobie wydaje się być twarda: „Imprezowiczek nie da się skrzywdzić, Nie mogę nic poczuć”. Następnie jednak następuje spostrzeżenie „Ja się pogrążam, pogrążam się”. Kim jest bohaterka utworu? „Jestem jedną z tych "zadzwoń by się zabawić", Telefon wydzwania, dobijają się do moich drzwi, Czuję miłość, czuję miłość”. Lecz czy to jest rzeczywiście miłość? Jej życie sprowadza się do refrenowej wyliczanki:

Jeden dwa trzy, Jeden dwa trzy, piję,
Jeden dwa trzy, Jeden dwa trzy, piję,
Jeden dwa trzy, Jeden dwa trzy, piję,
Raz po raz, aż stracę rachubę”

Odlot

Jak wygląda świat z punktu widzenia pijanej kobiety? Opisuje nam ona ten odlot bardzo obrazowo „Będę się huśtać na żyrandolu; Na żyrandolu; Będę żyć, jakby jutra nie było, Jakby jutra nie było, Będę latać, jak ptak przez noc, Czuć zasychające łzy na twarzy”. A więc jednak płacze. To nie jest wesoły odlot. Dzieje się to wszystko jakby na oślep „Nie spojrzę w dół, nie otworzę moich oczu, Trzymam kieliszek pełny aż do świtu, Muszę wytrwać tej nocy” rankiem też nie jest wesoło. Kac ją dobija ”Wschodzi słońce, a ja jestem w rozsypce, Muszę się stąd wydostać, muszę od tego uciec, Tak mi wstyd, tak mi wstyd...,” Lecz znowu następuje wyliczanka „Jeden dwa trzy, Jeden dwa trzy, piję,; Raz po raz, aż stracę rachubę” i znowu ten odlot „Będę się huśtać na żyrandolu…”

Jak opętana

Właśnie tej piosence towarzyszy teledysk, na którym tańcząca dziewczynka miota się po pustym mieszaniu. Jej ruchy i stylistyka przypomina niektórym opętane dziewczynki z filmów o egzorcystach. Jak widzimy z kontekstu jest to próba ukazania przez Się stanu jej pijanej duszy, która jest jak rozkapryszone, może chore emocjonalnie, może „opętane” dziecko, które szaleńczym tańcem może po prostu usiłuje zwrócić na siebie czyjaś uwagę. Charakterystyczna jasna peruka o sztywnych włosach, to symbol z okładki albumu i atrybut samej piosenkarki.

Płacz dużej dziewczynki”

"Big Girls Cry" to następny utwór, opisujący nihilistyczną pustkę. Co robi „Twarda dziewczyna, którą boli dusza”. Pędzi przez życie jakby samochodem „Twarda dziewczyna na szybkim pasie; Nie ma czasu na miłość, nie ma czasu na nienawiść” ucieka od własnych uczuć. Sia na tym etapie opowiadania była już słynną osobą, otoczoną przyjaciółmi show-businessu. Jak jednak wspomina ten etap „Jestem w domu, sama. Sprawdzam telefon, nic, mimo to; Udaję zapracowaną, zamawiam jedzenie; Opłacam tv, to męczarnia.” Tak wygląda życie człowieka który nie ma celu. Niestety, nawet najdrobniejsze czynności sprawiają wewnętrzne cierpienie. Czy opłacanie telewizji i zamawianie jedzenia to męczarnia? Dla kogoś kto nie zna celu w życiu, być może. Stan jest poważny, bo artystka płacze, nawet nie zważając na swój wygląd „Mogę płakać niszcząc mój makijaż (…) I nie dbam o to, czy wyglądam ładnie”. Ojej, stan jest naprawdę poważny. Jako oświadcza nam w refrenie „Duże dziewczynki płaczą gdy ich serca pękają”. Nie pomaga jej nawet kolejny kieliszek szampana…

Czy ktoś uratuje mnie przed zwisaniem na krawędzi”

Nie pomaga też szukanie szczęścia w romansach, te relacje jednak są dziwne: „Przywracasz mnie do życia a potem zabijasz mnie ; Sprawiasz że milczę kiedy powinnam krzyczeć; Doprowadzasz mnie do płaczu i sprawiasz że wracam; Jesteś policjantem a ja biegnę; To wszystko zaczyna się od jednego pocałunku; Jestem zakładnikiem twojej miłości; Załóż mi kajdanki, uwięź mnie; Jestem zakładnikiem twojego dotyku” Czy jest to opis szczęścia? Nie wygląda na to: „To więzienie jest szorstkie, ale nie mogę się nacieszyć; Życie ukryte w nas trzyma mnie w kajdankach; Nie zamykaj mnie, nie chcesz uwolnić nas; Jestem zakładnikiem swojej miłości” Chwilowe poruszenie kończy się jednak samotnością „Ale zawsze zostawiasz, i znowu jestem sama; Ten sekret pali, ale jestem uwięziona” Rozterki poszukiwania miłości kontynuuje następny utwór "Straight for the Knife". Biedna istota stara się jak może: „Ubrałam najlepszą sukienkę, chciałam zrobić wrażenie; Nałożyłam odrobinę make upu Upięłam kokardkę we włosy, założyłam ładną bieliznę; W nadziei, że ją ze mnie zdejmiesz”. Lecz jednak znowu to nie to… Artystka, co ciekawe wie że balansuje na krawędzi jakiegoś nieszczęścia i że to co ona nazywa miłością jest złe. Pisze „Chłopcze przyciągnąłeś mnie z powrotem; Jestem głodna twej złej miłości. Czy ktoś uratuje mnie przed zwisaniem na krawędzi

Nie szanuję żadnego mężczyzny”

Utwór "Fair Game" opisuje grę „Nie Fair” która moim zdaniem zapowiada teledysk „Elastic Heart” w którym 12-letnia dziewczynka (Maddie Ziegler) tańczy z wysokim dorosłym mężczyzną (Shia LaBeouf). Ich ruchy przez wielu uważane są za przesączone erotyką, inni zaś widzą w tym nie erotykę lecz walkę. Mężczyzna nie może opuścić klatki, gdyż jego ciało nie może przecisnąć się pomiędzy jej szczeblami. Natomiast dziewczynka swobodnie wybiega z klatki, to znowu powraca, aby się droczyć z mężczyzną. Ta perwersyjna gra, jak widzimy na teledysku, nie jest Fair. Chociaż dziewczynka jest mniejsza i wygląda na niewinną, ma przewagę nad mężczyzną . Choćby dla tego że on nie może jej ani uderzyć, ani odpowiedzieć na jej prowokacje seksualne, ani nijak ukarać, bo klatka ogranicza go niczym społeczne bariery. Dziewczynka zaś zachowuje się jak nieokiełznana bestia. Jak mówią słowa piosenki „Nigdy nie grałam fair; Zawsze miałam przewagę; Ale to, co dobre to intelekt i nerwy; Gdy nie szanuję żadnego mężczyzny”. Perwersja jaką przesączona jest scena w teledysku nie jest więc czymś pochwalanym przez jego autorów. Sia z resztą w mediach społecznościach przeprosiła tych, którzy zgłaszali że ich uczucia związane ze skojarzeniami z czynami pedofilskimi zostały urażone. Taniec klasyczny małych dziewczynek z dorosłymi mężczyznami, to coś od dawna przyjętego w kulturze i właśnie ubrane są one z reguły w cieliste stroje. Maddie Ziegler od wczesnego dzieciństwa uczy się tańca i choć obecnie ma jedynie 12 lat jest profesjonalną tancerką.

Nie mogę bawić się Tobą jak zabawką”

Tańcząca dwunastoletnia dziewczynka na głowie nosi perukę, podobną do fryzury piosenkarki. Scena odgrywana w klatce to jakieś jej wewnętrzne rozgrywki emocjonalne z mężczyznami. Widzę to w słowach piosenki „Fair Game”; „Przerażasz mnie, bo jesteś mężczyzną, nie chłopcem. Masz trochę siły i nie mogę bawić się Tobą jak zabawką. Jesteś drogą nie do końca odkrytą przez małą dziewczynkę”. Uczucia małej istotki względem wielkoluda są sprzeczne. Zawarte pomiędzy chcę a nie chcę: „Nie opuszczaj mnie, zostań i przerażaj mnie; Nie opuszczaj mnie, chodź i oświeć mnie.” Piosenka "Elastic Heart" której teledysk wzbudza obecnie tyle kontrowersji kontynuuje te rozważania o „Grze nie Fair”. Jest kumulacją agresji, jaka towarzyszy z resztą całemu albumowi. Artystka śp iewa „bądźmy szczerzy, nie ufam nikomu; Mam grubą skórę i elastyczne serce”. Chore uczucie podobne do miłości miesza się w niej z nienawiścią, co opisywane jest jeszcze ostrzej w następnym utworze "Free the Animal" – „wyzwól zwierzę” „Kocham Cię tak, chcę rzucić Cię z dachu” Uczucia coraz bardziej podlegają patologii: „Zabij mnie jak zwierzę; Zetnij mi głowę”; „Ta miłość nieśmiertelna jest rozkoszą mordercy” Stąd sceny walki w teledysku w którym uwięzieni w klatce walczą niczym zwierzęta. Autorka w tekstach jak i w kontrowersyjnym teledysku przyznaje, że było coś zwierzęcego w jej życiu, przepełnionym perwersją.

I osiągnęłam najniższy poziom”

Następny utwór "Cellophane" pokazuje patologiczne obrazy ukrywania się przed samą sobą i innymi roztrzęsionej kobiety „Spójrz na mnie, jestem jak kłębek nerwów; Dostarczony Tobie, owinięty w celofan; Czekając codziennie przy twoim progu; jak dostarczony tobie koszyk napełniony bólem”. Kobieta osiąga dno w utworze "Dressed in Black” Mówiąc: „Poddałam się; Nie wiedziałam komu ufać; Zaprojektowałam więc powłokę; trzymającą mnie z dala od nieba i piekła; I osiągnęłam najniższy poziom”. Nie chcę jej tu nic narzucać, ale ten najniższy poziom to jest jednak chyba piekło. „To wszystko, co wiem; Tak, zablokowałam moje serce; Byłam uwięziona przez ciemność.” Fatalna sytuacja.

Ktoś jednak odnajduje ją na dnie

Ostatni utwór jakby posiadał iskierkę nadziei. Choć naprawdę było niewesoło, artystka oświadcza „Byłam na dnie, byłam nieobecna; I straciłam wszystko; Tak, bałam się, byłam rozdarta; Zainteresowała mnie noc; Poddałam się walce; I zsuwałam się jeszcze niżej; Czułam jakbym utonęła” Wówczas przyszedł ratunek „Ty znalazłeś mnie ubraną w czerń; ukrywającą za plecami fakt; Życie połamało moje serce na kawałki; Schwyciłeś moją dłoń w swoje; Zacząłeś burzyć moje mury; I pokryłeś moje serce pocałunkami” Słowa piosenki kończącej ten album kojarzą mi się z momentem, kiedy Oblubieniec napotyka Oblubienicę w Pieśni nad Pieśniami. Tam też mowa jest o pocałunkach: „Niech mnie ucałuje pocałunkami swych ust! Bo miłość twa przedniejsza od wina” (Pnp 1,2) Może dusza Sii odnajdzie Oblubieńca w Jezusie? Mówi ona „Ty otworzyłeś dla mnie drzwi; Tak, ukrywałam się, a ty wpuściłeś światło; A teraz widzę; że robisz dla zranionych; to co wydaje im się niemożliwe; Uwalniasz ich”. Co można porównać ze słowami Pieśni nad Pieśniami: „Ja śpię, lecz serce me czuwa: Cicho! Oto miły mój puka! "Otwórz mi, siostro moja, przyjaciółko moja, gołąbko moja, ty moja nieskalana (...) Ukochany mój przez drzwi włożył rękę swą, a serce me zadrżało z jego powodu. Wstałam, aby otworzyć miłemu memu” (Pnp.5,2-5). Oby Sia znalazła prawdziwe wyzwolenie !

Maria Patynowska

Przypisy
(1) Paweł Gzyl, Recenzja: SIA - "1000 Forms Of Fear", http://muzyka.onet.pl/pop/recenzja-sia-1000-forms-of-fear/39g5y.
(2) Andrew Gruttadaro; Sia: 5 Things You May Not Know About The ‘Chandelier’ Singer; http://hollywoodlife.com/2014/06/19/who-is-sia-lgbt-gala-singer/
(3) tłumaczenie tekstów ze strony http://www.tekstowo.pl/piosenki_artysty,sia.html