W maju 1945 r. do wyzwalających zachodnie Czechy wojsk amerykańskich (3 Armia gen. Pattona) dołączyła polska jednostka partyzancka – Brygada Świętokrzyska Narodowych Sił Zbrojnych (1000 żołnierzy), która wycofywała się przed wkraczającym do Polski nowym okupantem – sowiecką Armią Czerwoną. Dla Polaków Stalin – tak jak Hitler – był wrogiem ich niepodległego państwa. W maju 1945 r. polscy partyzanci, ramię w ramię z żołnierzami amerykańskimi, uczestniczyli w walkach z Niemcami w rejonie Pilzna, Holysova i Vsekar. Symbolem braterstwa broni było przyznanie Polakom prawa noszenia odznak amerykańskich jednostek, z którymi współdziałali – m.in. 2 Dywizji Piechoty „Indian Head”.

5 maja 1945 r. żołnierze Brygady Świętokrzyskiej wyzwolili niemiecki obóz koncentracyjny. Oswobodzono około 1000 kobiet: 400 Francuzek, 280 Żydówek, 167 Polek oraz Czeszki, Holenderki, Belgijki, Rumunki, Jugosłowianki i kobiety innych narodowości. Niemieckie dowództwo planowało zniszczenie obozu oraz likwidację więźniarek przed wejściem wojsk amerykańskich. Pod baraki podłożono substancje łatwopalne i czekano na rozkaz podłożenia ognia. Udana akcja Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych ocaliła więźniarkom obozu życie.

Oprócz wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie, Brygada Świętokrzyska oswobodziła około 10 000 cudzoziemskich robotników przymusowych, których Niemcy zmuszali do pracy w przemyśle i traktowali jak niewolników. Polska brygada rozbijała także niemieckie jednostki wojskowe i likwidowała organizowane przez Niemców zasadzki na żołnierzy amerykańskich. Na przykład wzięła do niewoli sztab jednego z korpusów niemieckich, a następnie przekazać jeńców Amerykanom.

Czcząc 70. rocznicę wyzwolenia Pilzna warto pamiętać zasługi, jakie na terenie Czech położyli żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych z Polski. W tym czasie ich własna ojczyzna znalazła się w przededniu kolejnej krwawej – tym razem sowieckiej – okupacji.

W związku z rocznicą na terenie Pilzna i Holiszowa odbędą się uroczystości 70. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego Holleischen (filia KL Flossenbürg) w Holiszowie k. Pilzna przez żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sł Zbrojnych na terenie Republiki Czeskiej. Kombatanci z Brygady Świętokrzyskiej, członkowie Związku Żołnierzy NSZ i przedstawiciele Grup Rekonstrukcji Historycznych NSZ będą współorganizować w dniach 2-4 maja 2015 uroczystości na skalę europejską (Pilzno otrzymało tytuł "Europejskie Miasto Kultury"), których elementem będą uroczystości 70. rocznicy wyzwolenia obozu w Holiszowie przez NSZ.

kad/nzs.com.pl